Aagam 03 STHAN Moolam evam Vrutti

SR No.: 004103
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Publication Year: 2014
Total Pages: 1059
Language: Prakrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari & agam_sthanang
File Size: 220 MB

Page 370

आगम
(०३)
प्रत
सूत्रांक
[२३६]
दीप
अनुक्रम [२५० ]
श्रीस्थानासूत्र - वृत्तिः
“स्थान” - अंगसूत्र-३ ( मूलं + वृत्तिः)
स्थान [४], उद्देशक [१], मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र [०३], अंग सूत्र [०३ ]
४ स्थान
काध्ययने
उद्देशः १ उन्नतादि
॥ १८३ ॥
न्तिकपुरुषधर्माणां दृष्टान्तभूतवृक्षेष्वसम्भवादिति । 'उज्य'त्ति ऋजुः- अवको नामेति पूर्ववदेकः कश्चिद्वृक्षः तथा ऋजुः अविपरीतस्वभाव औचित्येन फलादिसम्पादनादित्येकः, द्वितीये द्वितीयं पदं वङ्क इति वक्रः, फलादौ विपरीतः, तृतीये प्रथमपदं वक्रः- कुटिलः चतुर्थः सुज्ञानः, अथवा पूर्व ऋजुरवक्रः, पश्चादपि ऋजुः-- अवक्रोऽथवा मूले ऋजुरन्ते हूँ च ऋजुरित्येवं चतुभङ्गी कार्येत्येष दृष्टान्तः १, पुरुषस्तु ऋजुः- अवको बहिस्तात् शरीरगतिवाक्चेष्टादिभिस्तथा ऋजुरन्तनिर्मायत्वेन सुसाधुवदित्येकः, तथा ऋजुस्तथैव 'वङ्क' इति तु वक्रः अन्तर्मायित्वेन कारणवशप्रयुक्तार्जवभावदुः- ॐ सू० २३६ साधुवदिति द्वितीयः तृतीयस्तु कारणवशाद्दर्शितबाहिरनार्जवोऽन्तर्निर्माय इति प्रवचनगुप्तिरक्षाप्रवृत्तसाधुवदिति, ॐ चतुर्थ उभयतो वक्रः, तथाविधशठवदिति, कालभेदेन वा व्याख्येयम् २ । अथ ऋजु ऋजुपरिणत इत्यादिका एकादश चतुर्भङ्गिका लाघवार्थमतिदेशेनाह - 'एवमित्यनेन ऋजुर्नाम ऋजुरित्यादिनोपदर्शितक्रमभङ्गकक्रमेण 'यथे'ति येन प्रकारेण परिणतरूपादिविशेषणनवकविशेषिततयेत्यर्थः, उन्नतप्रणताभ्यां परस्परं प्रतिपक्षभूताभ्यां गमः सदृशपाठः कृतः, 'तथा' तेन प्रकारेण परिणतरूपादिविशेषिताभ्यामित्यर्थः, ऋजुवाभ्यामपि भणितव्यः, कियान् स इत्याह- 'जाव परकमे'त्ति, ऋजुवक्रवृक्षसूत्रात्रयोदशसूत्रं यावदित्यर्थः, तत्र च ऋजु २ ऋजुपरिणत २ ऋजुरूप २ लक्षणानि पट् सूत्राणि वृक्षदृष्टान्तपुरुषदार्शन्तिकस्वरूपाणि, शेषाणि तु मनःप्रभृतीनि सप्त अदृष्टान्तानीति १३ । पुरुषविचार एवेदमाह -
पडिमा पडिवन्नस्स णमणगारस्स कप्पंति चत्तारि भासातो भासितए, सं०-जावणी पुच्छणी अणुजवणी पुटुस्स वागरणी (सू० २३७) चत्तारि भासाजाता पं० तं सचमेगं भासजायं बीयं मोसं तइयं सक्षमोसं चत्थं असचमोसं ४
Education internationa
For Parts Only
मूलं [ २३६ ] "स्थान" मूलं एवं अभयदेवसूरि-रचित वृत्तिः
~369~
।। १८३ ॥