Aagam 02 SOOTRAKUT Moolam evam Vrutti

SR No.: 004102
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Publication Year: 2014
Total Pages: 860
Language: Prakrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari & agam_sutrakritang
File Size: 176 MB

Page 92

आगम
(०२)
“सूत्रकृत्” - अंगसूत्र-२ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) श्रुतस्कंध [१.], अध्ययन [१], उद्देशक [३], मूलं [गाथा-९], नियुक्ति: [३५] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित......आगमसूत्र-[०२], अंग सूत्र-[०२] “सुत्रकृत्" मूलं एवं शिलांकाचार्य-कृत् वृत्ति:
प्रत
सूत्राक
कारणपूर्वकत्वमात्रेण तु कार्य व्याप्तं, कार्यविशेपोपलब्धौ कारणविशेषप्रतिपत्तिर्गृहीतप्रतिबन्धस्यैव भवति, न चात्यन्तादृष्टे तथा प्रतीतिर्भवति, घटे तत्पूर्वकवं प्रतिपन्नमिति चेत् युक्तं तत्र घटस्य कार्यविशेषलप्रतिपत्तेः, न खेवं सरित्समुद्रपर्वतादौ बुद्धिमत्कारणपूर्वकलेन संबन्धो गृहीत इति, नन्वत एव घटादिसंस्थानविशेषदर्शनवत्पर्वतादावपि विशिष्टसंस्थानदर्शनानुद्धिमत्कारणपूर्वकखस्य साधनं क्रियते, नैतदेवं युक्तं, यतो न हि संस्थानशब्दप्रवृत्तिमात्रेण सर्वस्व बुद्धिमत्कारणपूर्वकलावगतिर्भवति, यदि तु स्यात् मृद्धि-18
कारखाईल्मीकस्यापि घटवत्कुम्भकारकृतिः स्वात् , तथा चोक्तम्- "अन्यथा कुम्भकारेण, मृद्विकारस्य कस्यचित् । घटादेः कर-18 18 णात्सियेद्वल्मीकस्यापि तत्कृतिः॥१॥" इति, तदेवं यस्यैव संस्थान विशेषस्य बुद्धिमत्कारणपूर्वकवेन संबन्धो गृहीतस्तद्दर्शनमेव
तथाविधकारणानुमापकं भवति न संस्थानमात्रमिति, अपिच-घटादिसंस्थानानां कुम्भकार एवं विशिष्टः कोपलक्ष्यते नेश्वरः, यदि पुनरीश्वरः सात् किं कुम्भकारेणेति !, नैतदस्ति, तत्रापीश्वर एव सर्वव्यापितया निमित्तकारणखेन व्याप्रियते, नन्वेवं दृगृहानिरदृष्टकल्पना स्यात् , तथा चोक्तम्- "शखौषधादिसंबन्धाच्चैत्रस्य व्रणरोहणे । असंवद्धख किं स्थायोः, कारणलं न कल्प्यते ॥१॥" तदेवं दृष्टकारणपरित्यागेनादृष्टपरिकल्पना न न्याय्येति, "अपिच-देवकुलावटादीनां यः कतों स साव-18 यवोऽव्याप्यनित्यो दृष्टः, तदृष्टान्तसाधितश्वेश्वर एवंभूत एव प्राप्नोति, अन्यथाभूतस्य च दृष्टान्ताभावाद्व्याप्यसिद्धेनानुमान-181 मिति, अनयैव दिशा स्थिसाप्रवृत्यादिकमपि साधनमसाधनमायोज्यं, तुल्ययोगक्षेमलादिति । यदपि चोक्तं 'प्रधानादिकृतोऽयं व | लोक' इति, तदप्यसंगतं, यतस्तत्प्रधानं कि मूर्तममूर्त वा, यद्यमृत न ततो मकराकरादेमूतसोद्भवो घटते, न ह्याकाशाकिश्चि-12 दुत्पद्यमानमालक्ष्यते, मूर्तामूर्तयोः कार्यकारणविरोधादिति, अथ मूर्त तत्कुतः समुत्पन्न, न तावत्खतो लोकस्यापि तथोत्पत्ति
दीप अनुक्रम
[६८]
~914