________________
४८०
दमयन्ती-कथा-चम्पू: तेभ्योऽभवन्भद्रमन्द मृगसंकीर्णजातयो गिरिचरनदीचरोभयचारिणः करिणः ।
प्रसिद्धं चैतत् । ‘सामजा गजाः' इति ।
किलेति । पुराणादौ श्रूयते-पुरा-पूर्वं नारायणस्य यन्नाभ्यम्भोरुहं-नाभिपद्मं तस्य यत् कुहरं-रन्धं तदेव कुटी-गृहं तां अधिशयानस्य-आश्रितस्य वेदविद्यां निगदत:-कथयतो भगवतः पितामहस्य-विधेः बृहद् ? रथन्तर २ विकीर्ण ३ भासमानानि ४ चत्वारि सामानि गायत: सतः सामनि स्तोभ- आसक्तिस्तमाद् रसस्य-स्वेदस्य यो नि:ष्यन्दः-श्रावस्तस्मात् ऐरावत १ सुप्रतीक २ कुमुद ३ वामना-४ जनाः ५ प्रभृतौ आदौ येषां ते एवम्विधाः । प्रभृतिशब्दात् पुण्डरीक-पुष्पदन्त -सार्वभूमाख्या अष्टौ दिग्गजेन्द्रा उदपद्यन्त-उत्पन्नाः ।
तेभ्यः दिग्गजेन्द्रेभ्यो भद्र १ मन्द २ मृग ३ संकीर्ण ४ जातयः- भद्रजातयो मन्दजातयो मृगजातयः-संकीर्णजातयश्च । गिरिचरा नदीचरा उभयचारिणश्च गिरिनदीचराः पश्चात् द्वन्द्व एवम्विधाः करिणो अभवत् । एतावता ब्रह्मप्रस्वेदजातत्वादेषां मनुष्यसमत्वमितिः भावः ।
प्रसिद्धं च-विख्यातं चैतत् साम्नो जायन्त इति सामजा गजा इति ।
केचित्पुनरन्यथा कथयन्तिकेचित् पुनरन्यथा कथयन्ति
किल सकलसुरासुरकरपरिघ परिवर्त्यमानमन्दरमन्थानमथितदुग्धाम्भोनिधेरजनि जनितजगद्विस्मयो लक्ष्मीमृगाङ्कसुरभिसुरद्रुमधन्वन्तरि कौस्तुभोश्चैःश्रवसां सहभूः शशधरकरकान्तिरैरावतः । तत्प्रसूतिरियमशेषवनान्यलंकरोतीति ।
तदेष भद्रजातिर्भविष्यति ।
किलेति वार्तायाम् । सकलसुरासुराणां करपरिघेण-पाण्यर्गलेन परिवर्त्यमानोभ्रम्यमाणो यो मन्दर एव-मेरुरेव मन्थान:-मन्थदण्डकस्तेन मथितो यो दुग्धाम्भोनिधिःक्षीराब्धिस्तस्मात् लक्ष्मीश्च मृगाङ्कश्च-चन्द्रः सुरभिश्च-कामधेनुः सुरद्रुमश्च-कल्पतरुः धन्वन्तरिश्च-वैद्यमुख्यः कौस्तुभश्च-मणिविशेषः उच्चैःश्रवाश्च-इन्द्रहयस्तेषां सहभूः-सोदरः शशधरकरवत् कान्तिः-छविर्यस्य एवम्विध ऐरावतो अजनि-जातः । यथा ते लक्ष्म्यादयो
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org