Page Text
________________
४४८
राजा तु नमस्याः खल्वमी महानुभावाः ।
तथाहि
मृगेषु मैत्री मुदितात्मदृष्टौ कृपा मुहुः प्राणिषु दुःखितेषु । येषां न ते कस्य भवन्ति वन्द्याः कौशैयकौपीनभृतो मुनीन्द्राः ॥२८॥ राजेति । राजा तु-नल इत्यवधारयन्- विचारयन् तान् - मुनीन् ववन्दे - नमश्चकार । इतीति किम् ? अमी महानुभावाः खलु निश्चितं नमस्याः - नमस्करणीयाः ।
तथाहीति । नमस्यत्वमेवाह
दमयन्ती - कथा - चम्पूः
मृगेष्वति । ते मुनीन्द्राः कस्य वन्द्या:- नमस्या न भवन्ति ? अपि तु सर्वस्यापि । येषां - मुनीन्द्राणां मृगेषु मैत्री- प्रीतिः सुहृद्भावः । तथा आत्मन:- स्वस्य दृष्टौ - अवलोकने आत्मसाक्षात्कारे मुदिता - हर्षिता । तथा मुहु:- वारम्वारं दुःखितेषु - पीडितेषु प्राणिषु जन्तुषु कृपा-दया । मैत्रीमुदिताकरुणा इति तिस्रोऽपि चेतः प्रसादिन्यो भावनाः । किम्भूताः मुनीन्द्राः ? कौशेयं - दार्भं कौपीनं-कक्षापटं बिभ्रति- धारयन्तीति कौशेयकोपीनभृतः । इति निःसंगत्वोक्तिः । मैत्रीि “वर्णदृढादिभ्यःष्यञ् च" [पा. सू. ५/१/१२३] इति ष्यञ्, भावार्थे मित्रस्य भावो मैत्री षित्वात् ङीप् “हलस्तद्वितस्य" [पा. सू. ६/४/१५० ] इति यलोपः । मुदितेति मोदनं मुदिः “इकिस्तिवस्वरूपार्थे [इकश्तिपौ धातुनिर्देशे, पा. सू. वा. उ. कृ.] इति इक्, तद्भावो मुदिता
॥ २८ ॥
इत्यवधारयस्तान्वन्दे |
मुनयोऽपि 'सोऽयं सोमपीती निषधनाथः १' इत्यनुध्यानादवगम्य प्रयुक्तब्रह्मोक्ताशिषः, अनुगृह्णन्त इवार्द्राद्रैर्दृष्टिपातै: २, आश्वासयन्त इव स्वागतप्रियप्रश्नालापेन है, स्नपयन्त इव दरहसितदन्तज्योत्स्नामृतप्लवेन, आह्लादयन्त इवादरेण दत्वार्धमनन्तरमिदमवोचन् ।
राज्ञो वन्दनानन्तरं, मुनयोऽपि सोऽयम् सोमात् - चन्द्रात् अन्वयः - वंशो यस्य स सोमान्वयः-सोमवंश्यस्तथा सोमस्य - वल्ली रसस्य यः पानमस्यास्तीति सोमपी "सोमपीथी यज्वेति" [ ] सोमपीति प्रयोगः | "सोमपः सोमपा" [२ / ८ / ९] १ इत्यमरः । तत्र पानं पाथ: “पातृतुदिवचीति थक्, " [पा. उ. १६४] "घुमास्थे तीत्वम्" [पा. सू. ६/४/६६] । सोमस्य पाथः पानमस्यास्तीति सोमपीथी, सोमपीति प्राच्याः पेठु इति क्षीरस्वामिटीकावाक्यात् साधुः । तथा निषधनाथ इति अनुध्यानात्-विमर्शविशेषादवगम्य-ज्ञात्वा प्रयुक्ता
१. सोमपोथी तु सोमपाः अमरकोष कां. २, ब्रह्मवर्ग पद्य ९.
For Personal & Private Use Only
Jain Education International
www.jalnelibrary.org
| SR No. | 004071 |
| Book Title | Damyanti Katha Champu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vinaysagar |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 776 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 14 MB |