Page Text
________________
दमयन्ती - कथा - चम्पूः
नवा:-नूतनाः कपोलाश्च- पारापता: कुक्कुटाश्च - ताम्रचूडाः कुकुहाश्च पक्षिविशेषास्तेषां कलंमधुरं कुहरितं - शब्दितं येषु तानि तथा तेषु । " कुहरितं तु रटिते पि कालापे रतस्वने" इत्यनेकार्थः [४/११०] । तथा कूजन्त: - शब्दायमाना ये कुररा:- पक्षिभेदास्तैः परिवारितःवेष्टितः सरःपरिसरः-सरसीसमीपं येषु तानि तेषु । तथा चलन्तः - विचरन्तो ये चकोराश्च सारसाश्च तेषां यो रवः - कूजितं तेन रमणीयानि - रम्याणि यानि तानि तथा तेषु । पुनः किम्भूतेषु वनेषु ? नर्मदोर्मिभिः-नर्मदावीचिभिर्मन्दाः- तत्संघट्टनादनल्पवेगा ये अनिलाःवायवस्तैरन्दोलिताः-कम्पिता लतापल्लवा येषु तानि तथा तेषु । एतेन वातानां शैत्यं मान्द्यं च दर्शितं, अतएव च ते अध्वश्रमापनयने हेतवोऽपि भवन्तीति ।
३६४
राजापि श्रुतशीलेन दर्शितांस्तास्तांनुद्देशानवलोक्य चिन्तितवान् । कृतक्रीडाः क्रोडैर्मदकलकुरङ्गीक्षितमृगाः १, परिभ्राम्यद्भृङ्गाः परभृतकुलाक्रान्ततरवः । वनोद्देशाः पौष्पैः सुरभितदिगन्ताः परिमलैर्न चेतः कस्यैते विलसितविकारं विदधति ॥ ४८ ॥
राजापि नलः श्रुतशीलेन मन्त्रिणा दर्शितान् अवलोकितान् तांस्तानुद्देशान्- प्रदेशान् अवलोक्य चिन्तितवान्-विचारितवान् । किं चिन्तितवान् इत्याह
कृतेति । एते वनोद्देशाः - वनप्रदेशाः कस्य चेतः मनः विलसितः - उल्लसितो विकार:-विक्रिया यत्र ईदृशं न विदधति - न कुर्वन्ति, सर्वस्यापि मनः सविकारं कुर्वन्तीत्यर्थः । किम्भूता वनोद्देशाः ? क्रोडै: - वराहैः कृता क्रीडा - केलिर्यत्र ते तथाविधाः । तथा मदकलं-मदेन उन्मत्ततया कलं - मनोज्ञं सकामं यथा भवति तथा कुरङ्गीभि: ईक्षिता मृगा येषु ते तथाविधाः । तथा परितो भ्राम्यन्तः - सञ्चरन्तो भृङ्गा येषु ते तथाविधाः । तथा परभृतकुलेन' - पिकवृन्देन आक्रान्ताः - अध्यासितास्तरवो येषु ते तथाविधाः, तथा पौष्पै:पुष्पसम्बन्धिभिर्परिमलैः- आमोदैः सुरभिताः - सुवासिता दिगन्ताः - दिश एव येषु ते तथा विधा: । अत्र अन्तशब्दः स्वरूपार्थः । " अन्तः स्वरूपे निकटे प्रान्ते निश्चयनाशयोः "। अवयवेऽपि" [२/१५९] इत्यनेकार्थः ॥ ४८ ॥
इतश्च
वीचीनां निचयाः स्पृशन्ति जलदानुद्गन्धिसौगन्धिकानृत्यत्केकिकदम्बकानि विकसद्वीरुन्धि रोधांसि च ।
१. परिभृतकुलेन अनू. ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004071 |
| Book Title | Damyanti Katha Champu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vinaysagar |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 776 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 14 MB |