Damyanti Katha Champu

SR No.: 004071
Original Sutra Author: N/A
Author: Vinaysagar
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 2010
Total Pages: 776
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 14 MB

Page 405

दमयन्ती - कथा - चम्पू:
२६०
किम्भूतस्य राज्ञः ? अंशुना - रविणा सह सांशुकः उन्नतः - उदयप्राप्तो वंश: - अन्वयो यस्य स तस्य रवेर्वंशस्य च तुल्यमुदयनमिष्टं प्रगे तस्याऽपि उदितत्वात् । किम्भूतस्य पुरस्य ? सांशुका:- सपताकाः उन्नता: - उच्छ्रिताः वंशाः - वेणवो यस्मिंस्तत्तस्य ।
अपि च
सवृद्धबालाः कालेऽस्मिन्मुक्ताहारविभूषणाः ।
प्राप्ताः प्रीतिं पुरे पौरा वनेषु च तपस्विनः ॥ ११ ॥ अपि चेति पुन:
सवृद्धेति । वृत्तम् । अस्मिन्काले - जन्मसमये पौराः - पुरवासिनो लोकाः प्रीतिं प्राप्ता:, वनेषु च तपस्विनः-तापसाः प्रीतिं प्रापुः । किम्भूताः पौराः ? वृद्ध: - पितामहादिः बालः-पुत्रादिः ताभ्यां सह-युक्ताः सवृद्धबाला:, तथा मुक्ताहारा - मौक्तिकलता विभूषणं- अलङ्कारो येषां ते मुक्ताहारविभूषणाः । किम्भूताः मुनयः ? सह वृद्धबालैः - प्रलम्बकेशैर्वर्तन्त इति सवृद्धबालाः, कूर्चादेरसंस्कारात्, तथा मुक्त:-त्यक्त: आहारो यैस्ते मुक्ताहारा:, तथा व्यपेतानि भूषणानि - भूषा येभ्यस्ते पश्चात् कर्मधारयः ॥ ११ ॥
सूतीगृहे च
अलंकृतनिशान्तेन तरुणारुणरोचिषा ।
प्रदीपानां प्रभा तेन प्रभातेनेव निर्जिता ॥ १२ ॥
सूतीगृहे च-अरिष्टे
अलमिति । वृत्तम् । तेन नलेन प्रभातेनेव प्रदीपानां प्रभा निर्जिता-जिग्ये । यथा प्रभातेन प्रदीपानां प्रभा जीयते तथा तेनाऽपि । किम्भूतेन तेन ? अलङ्कृतं विभूषितं निशान्तं गृहं येन स तेन तथा तरुणो यो अरुण' : - रविस्तरुणारुणः मध्याह्नार्कस्तद्वद् रोचिर्यस्य सः । अतएव महात्मनां हि भूयिष्ठेन तेजसा दीपप्रभाप्यभिभूयते । प्रभातेन तु अलं-अत्यर्थं तरुणयारे - नूतनया अरुणस्य - रविसारथेः, रोचिषा - कान्त्या कृतो निशाया:रात्रेरन्तो येन । यदि वा, अरुणरोचिषा - लोहितकान्तिना तरुणा- - वृक्षेण उपलक्षितेन प्रभातेन, तत्समये हि दिनकरकरस्पर्शतस्तरवो रक्ता भवन्तीत्यर्थः ॥ १२ ॥
चिरात्पल्लवितं राजवंशेन, समुच्छ्वसितं राज्यश्रिया, प्रीतं प्रणयिभिः, प्रनृत्तं पौरैः प्रगुदितं बान्धवैः विद्राणं द्रोहिजनैः, उन्नदितं वियत्यदृष्ट
,
१. अरुण: नास्ति अनू. । २. अं अत्यर्थं नास्ति अनू. । ३. अरुणया अनू. ।
,