Page Text
________________
९६
चित्रं चुम्बति चुम्बकाश्मकमयो यद्वद्बलाद्दूरतस्तद्वत्तर्जितधैर्यमेतदपि मे तस्यां मनो धावति ॥६२॥
तथाहीति । नो नेत्रेति । शार्दूलविक्रीडितवृत्तम् । तस्या:- बालायाः स्वरूपमेवामृतं स्वरूपामृतं तत् असकृत् - वारंवारं नेत्रे एव अञ्जलिः - नावाकृत्या करद्वयन्यासस्तेन, नो निपीतं-न दृष्टं । अत्यन्तादरेणावलोकनं पानमुच्यते, अमृतस्य हि पानोचित्तत्वात् । तथा च पुनर्मया तस्याः नाम च- अभिधानं अन्वयश्च - वंशस्तावेव पल्लव:- किसलयं सोऽपि न कर्णयोरवतंसीकृतः-कर्णपूरीकृत: । पल्लवस्य कर्णावतंसीकरणमुचितं, अद्यापि तन्नामान्वयौ न श्रुतावित्यर्थः । यद्वत्-यथा अय: - लोहं कर्तृ, चुम्बकाश्मकं- लोहाकर्षकमणि कर्म, बलाद्दूरत एव चुम्बति - आश्लिष्यति तद्वत्-तथा एतदपि मे मम मनस्तस्यां - बालायां धावति-गच्छति । चित्रं- अद्भुतमेतत् । यदि नामस्वरूपावलोकनेन नामान्वयश्रवणे च मनो धावेत्तदा किं चित्रम् ? परमेतदाश्चर्यं यददृष्टस्वरूपायां अश्रुतनामान्वयायामपि मनो गच्छतीति। किम्भूतं मनः ? तर्जितं - तिरस्कृतं धैर्यं - धीरता येन तत्तर्जितधैर्यं त्यक्तपौरुषम्
॥६२॥
दमयन्ती - कथा - चम्पूः
सोऽयं दुर्लभेष्वनुरागः पुंसाम्, अज्वरमस्वास्थ्यम्, अदौर्गत्यं दौ:स्थ्यम्, अविषास्वादनमाघूर्णनम्, असाध्वसं कम्पनम्, अनात्मविक्रयं पारवश्यम्, अजरं जाड्यम्, अनिन्धनं ज्वलनम्, अलग्नग्रहमुन्मादनम्', अवात्याघातमुद्भ्रमणम्, अमौनं मौक्यम्, अहीनश्रुति बाधिर्यम्, अनष्टदृष्टिकमन्धत्वम्, अस्खलितमनोरथं मनः स्तम्भनम्, अमन्त्र आवेश: ।
सुस्थितजनदुर्जनाय मनोजन्मने सर्वथा नमः ३, यस्यायमेवं विधो व्यापारः, इत्यवधारयन्नवतार्य सर्वाङ्गेभ्यो भूषणानि तस्मै सदयमदात् ।
तैस्तैरालापैः स्थित्वा च कञ्चित्समयमिममथ' यथाप्रस्थितं पान्थं कथमपि प्रेषयामास ।
सोऽयं दुर्लभेषु-दुःप्रापेषु प्रियारूपेषु वस्तुषु अनुराग:-अभिलाषः पुंसां अज्वरं ज्वरं विना अस्वास्थ्यं - असमाधिः । ज्वरे सति अस्वास्थ्यं स्यादेव परं ज्वराभावेऽपि । सोऽयमनुराग इति पदमग्रेऽपि योज्यम् । तथा अदौर्गत्यं दारिद्र्यं विनापि दौस्थ्यं - दुःखेनावस्थायित्वं । अन्यद्दौस्थ्यं अकिञ्चनत्वं दौर्गत्ये सति भवति, इयं च तदभावेऽपि ।
www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
| SR No. | 004071 |
| Book Title | Damyanti Katha Champu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vinaysagar |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 776 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 14 MB |