Page Text
________________
प्रथम उच्छ्वासः
४७
भारस्त-च्चिन्तालक्षणो वीवधो येन सः, स्वीकृतधराधुरोऽपि कुत्सिता ऊर्मिः -पीडा यस्य स कूमिः, अकूमिः कूमिः कृतः कूम्र्मीकृत आत्मा - शरीरं यस्य सः, तथाविधो न, अङ्गीकृतभारो हि पीडावान् भवति । अयं च भूभारं बिभ्रदपि न पीडां धत्ते । इत्याधिक्यमस्य निवेदितम् । “ऊर्मिमः पीडा जवोत्कण्ठा भङ्गप्रकाशवीचिषु" इत्यनेकार्थः [२।३२०] । तथा वरो-धिको य आहव:- संग्रामस्तं पुष्णातीति वराहवपुट् तेन वराहवपुषा क्लेशेनशरीरायासेन न पृथ्वीं बभार, रणकरणमन्तरेणैव वैरिणो जित्वा सुखेनैव भुवं दध्रे इत्यर्थः । तथा नरेषु सिंहः शौर्यात् हिरण्यं धनं कशिपुश्च - भोजनाच्छादौ समुच्छिन्नौ - नष्टौ हिरण्यकशिपू यस्मात्स ईदृग्विधो न च । तथा बलिनां - बलवतां राज्ञां बन्धनविधौ - बलाद् ग्रहणं विधाने वामनो-दैन्यंकथमेतान् ग्रहीष्यामीति चेतसि वैक्लव्यं न अकरोत् दर्पिष्ठभूपतीनप्यबध्नादित्यर्थः । तथा राम: - सुन्दरः तथा अलं - अत्यर्थं 'केश्वरश्रियं' कस्य -ब्रह्मणः ईश्वरस्य च-शम्भोः श्रियं-द्रव्यं नाऽपि न चाऽपाहरत् - हृतवान्, सर्वदेवस्वापहारिनित्यर्थः । ब्रह्मेशौ देवानामुपलक्षणम् । तथा बुद्ध:- विद्वान्, पुनः कल्कं - पापं विद्यते येषु तानि कल्कीनि, ईदृग्विधानि यानि कुलानि तेषु अवतारं जन्म करोतीत्येवंशीलः कल्किकुलावतारकारी, ईदृग्विधो न, न पापि - कुलोत्पन्न इत्यर्थः ।
-
तथा अन्य एव पुराणपुरुषात् दशावतारात् विसदृश एव नवावतारो नवसंख्यावतारः, कोऽप्ययं पुरुषोत्तमो विष्णुरित्युक्तिलेशः । अन्यो हि पुरुषोत्तमो दशावतारो भवति, अयं च नवावतारः । अन्यो हि विष्णुर्मीनरूपदूषितो भवति, अयं च न मीनरूपदूषित इत्यादि तुल्यार्थे विरोधोद्भावना कार्या । विष्णुः कीदृक् ? मीनरूपेण - मीनावतारेण दूषितः । तथा विश्वम्भराभारधरणे कूर्म्माकृतात्मा - कूम्र्म्मावतारः । तथा वराहवपुषा - वराहावतारेण क्लेशेन भुवं अदधत् । तथा नरसिंहावतारः समुच्छिन्न: - निहतो हिरण्यकशिपुश्चेदिभूभृद् येन स तथाविधः । तथा बलिराजस्य - दैत्यविशेषस्य बन्धनविधौ वामनः - वामनावतारः । तथा राम:-दाशरथिः लङ्केश्वरस्य - रावणस्य श्रियं - राज्यलक्ष्मीं जहार । यद्वा रामः -परशुरामः सोऽप्यस्य विष्णोरवतारस्तत्पक्षे - अलमिति भिन्नं कु-ईषत् ईश्वरः केश्वरः सहस्रार्जुनो जमदग्निहोमार्जुनीमातृहरणात्प्रतिपक्षो जातस्ततस्तस्य श्रियमहरत् । यद्वा रामः -- केन - वायुना ईष्टे ईश्वरो भवति, पवनाशनत्वात् । यदि वा कस्य - पानीयस्य यमुनाहूदलक्षणस्य ईश्वर:- स्वामी केश्वरः - कालिय सर्वस्तस्य श्रियमपजहार । तथा बुद्ध:- बुद्धावतार: । तथा कल्किकुलेऽवतीर्णश्च । विष्णु - मीन - कूर्म - वराह - नरसिंह - वामन - राम- बुद्ध-कल्किनो
:- कृष्णस्तदा
ऽवतारा: ।
किम्बहुना - किम्बहूक्त्या !
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004071 |
| Book Title | Damyanti Katha Champu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vinaysagar |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 776 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 14 MB |