Saptabhangi Nayapradip

SR No.: 004070
Original Sutra Author: N/A
Author: Yashovijay Upadhyay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Total Pages: 280
Language: Hindi, Gujarati, English
Classification: Book_Devnagari
File Size: 6 MB

Page 151

♦ સરત-સુગમ-વિવેચનસમન્વિત: જ
શુદ્ધો, સાહ: શુદ્ધદ્રવ્યવાવિાચ્છુન્દ્વઃ, ( ૭૮ ) તેવું મનુયોગદ્વારવૃત્તÎ[ સૂ૦ ૭૨ ] – ‘નૈનમ-વ્યવહારો વિશુદ્ધ:, સદ્ધ વસ્તુ વિશુદ્ધ: થમ્ ?, યતો નૈામव्यवहारावनन्तपरमाण्वनन्तद्व्यणुकाद्यनेकव्यक्त्यात्मकं कृष्णाद्यनेकगुणाधारं त्रिकालविषयं चाविशुद्धं द्रव्यमिच्छतः, सङ्ग्रहश्च परमाण्वादिसामान्यादेकं तिरोभूतगुणकलापमविद्यमानपूर्वापरविभागं नित्यं सामान्यमेव द्रव्यमिच्छति, एतच्च किलानेकताद्यभ्युपगमकलङ्केनाऽकलङ्कितत्वाच्छुद्धम्, ततः शुद्धद्रव्याभ्युपगमपरत्वादयमेव शुद्धः "
કૃતિ ।
(७९) अथ नैगमनयं प्रख्पयन्ति
૧૦૯
+ ગુણસૌમ્યા+
૦ (યત:...) નૈગમ અને વ્યવહારરૂપ બે નય અનંત પરમાણુ, અનંત વ્યણુકાદિરૂપ, અને વ્યક્તિરૂપ, કૃષ્ણાદિ અનેકગુણોના આધા૨રૂપ અને ત્રિકાળવિષય એવા અશુદ્વ દ્રવ્યને માને છે, ઇચ્છે છે. (દ્રવ્યને જુદા જુદા અનેકરૂપે માનવું, એ જ તેઓની અશુદ્ધતા છે.)
उ
૦ (સંપ્રÆ...) જ્યારે સંગ્રહનય, પરમાણુ વગેરે વસ્તુઓનું જે સામાન્ય, તે સામાન્યને લઇને એકરૂપ એવું અને જેના જુદા જુદા ગુણોનો સમૂહ તિરોભૂત (= અપ્રગટ) છે એવું, અને જેના પૂર્વાપર વિભાગ (પર્યાય) અવિદ્યમાન છે એવું, નિત્ય (સત્તાદિરૂપ) સામાન્ય જ દ્રવ્ય તરીકે માને છે, અને આ નિત્ય સામાન્ય દ્રવ્ય અનેકતાના પ્રસંગરૂપ કલંકથી રહિત હોવાથી ‘શુદ્ધ’ છે. અને તેવા શુદ્ધ દ્રવ્યને માનવામાં-કહેવામાં તત્પર હોવાથી, આ સંગ્રહનય શુદ્ધ જ છે.’
આ પ્રમાણે દ્રવ્યાર્થિકમાંથી કયો નય શુદ્ધ અને કયો નય અશુદ્ધ ? તે જણાવ્યું.
(૭૯) હવે સૌપ્રથમ ગ્રંથકારશ્રી, દ્રવ્યાર્થિકનયના જે ત્રણ ભેદ છે : (૧) નૈગમ, (૨) સંગ્રહ, અને (૩) વ્યવહાર, તેમાંથી પહેલા નયનું સ્વરૂપ બતાવે છે –
દ્રવ્યાર્થિક ત્રણ નયો
* (૧) નૈગમનયનું સ્વરૂપ
લક્ષણ : નૈ ગમા:
बोधमार्गाः यस्यासौ नैगमो नाम नयः स्यात् ॥
અર્થ : અનેક એવા બોધમાર્ગો જેના છે, અર્થાત્ અનેક રીતે વસ્તુને જે જાણે છે – જુએ છે,
.
૧. અલબત્ત પર્યાયો તો હોય જ, પણ આ જ્ઞાન દ્વારા ન જણાતા હોવાથી ‘નથી’ એમ કહેવાય.