Tattvartha Sutram

SR No.: 004069
Original Sutra Author: N/A
Author: Ishvarchandra Shastri
Publisher: Ishvarchandra Shastri
Total Pages: 94
Language: Bengali
Classification: Book_Other
File Size: 8 MB

Page 69

যষ্ঠোঽধ্যায়ঃ
-
इति । विसवादनं अन्यथा प्रवर्त्तनमित्यर्थः । अस्मिन् सूत्र आदिपदस्थाने चकारोपादानात् प्राग्वद त्रापि पैशून्यादयः स ग्रहणीयाः । अस्मिन् सूत्र विसौं वादनपदं सूत्रकृता नैवोपादत्तम् । परमादि-पदात्तदायातम् ।
अन्यदुभयस त्रयो
रथे क्यमस्ति ॥ ९ ॥
সব্যাখ্যানুবাদ। মন, বাক্য, শরীর দ্বারা সৎকার্য সাধন করার নাম যোগ ( অঃ ৬, খৃঃ ১ ) । এই তিন যোগের বক্রতা অসারল্য প্রভৃতি অশুভ আস্রব হেতু জানিবে। সূত্রস্থ আদি পদদ্বারা, বিসংবাদ, মিথ্যাদর্শন, পৈশূন্য, চিত্তচাঞ্চল্য, কূটমান-তুলাকরণ প্রভৃতি সংগৃহীত করা হইয়াছে। সূত্রের টীকাকার পূজ্যপাদ স্বামী স্বীয় সর্বার্থসিদ্ধি টীকায় ইহা লিখিয়াছেন । সভাষ্য সূত্র এইরূপ—“যোগবক্রতা বিসংবাদনং চাশুভস্য নামঃ”। এই সূত্রে আদিপদ স্থানে 'চকার' প্রদান করাতে উক্ত পৈশূন্য প্রভৃতি গ্রহণ করা হইয়াছে। উভয় সূত্রের প্রতিপাদ্য বিষয়ে ঐক্য রহিয়াছে ।। ৯।।
तद्वैपरीत्य ं शुभस्य ॥ १० ॥
टीका । तदिति । अशुभनाम्न आस्रवहेतूनाश्च यदबिपरीत भिन्न पृथगिति । तत् शुभसत्र प्राक् कथितयोगस्यानुकूल्यं आर्जवं हितप्रवर्त्तनञ्च भवति । एतदेवशुभनाम्न्न आस्रवहेतुर्भवति । अत्रार्थे सभाष्यस त्रमीदृशम्। "तद्विपरीतं शुभस्य" इति । योगवक्रता- विसवादनैतदुभयविपरीत' शुभस्य नाम्नः आस्रवो भवतीति तद्भाष्यम् । मिथ्यादर्शन- पैशुन्य-विसौंवाद - चाञ्चल्य- कूटमानतुलाकरणादीनां भिन्न यत तदेव ज्ञ ेयम् । अनयोः स त्रयोः सर्व्वथा ऐकमत्यमस्ति ॥ १० ॥
সব্যাখ্যানুবাদ । অশুভনামক আস্রবহেতু সকলের বিপরীত যে পূর্বোক্ত শুভ ও অনুকূল, সরল, হিতকর যোগ হইয়া থাকে। এই বিষয়ে যোগশব্দার্থ পূর্বে কথিত হইয়াছে ! সভাষ্য উমাম্বাতি আচার্যের “তবিপরীতং শুভস্য” এই সূত্র ভাষ্যেও একরূপ বিষয় রণিত হইয়াছে। অর্থাৎ অশুভনামক আস্রব হেতুসমূহের ভিন্নই শুভযোগ- সারল্য, গুচি, পুণ্য প্রভৃতি শুভনামক আস্রবের হেতুরূপে বোধ্য ॥ ১০॥
दर्शन विशुद्धयादि षोड़शभावनास्तीर्थंकरत्वस्य ॥ ११ ॥
टीका। दर्शनेति । अत्र दर्शनविशुद्धि प्रभृतीनां षोड्शस ख्यकानां भावनानां