________________
विभाग-१, षड्दर्शनसूत्रसंग्रह, जैनदर्शनम्, प्रमाणनयतत्त्वालोक
१७. अनभिमतस्यासाध्यत्वप्रतिपत्तयेऽभीप्सितपदोपादानम् । १८. व्याप्तिग्रहणसमयाऽपेक्षया साध्यं धर्म एव, अन्यथा तदनुपपत्तेः । १९. न हि यत्र यत्र धूमस्तत्र तत्र चित्रभानोरिव धरित्रीधरस्याप्यनुवृत्तिरस्ति । २०. आनुमानिकप्रतिपत्त्यवसरापेक्षया तु पक्षापरपर्यायस्तद्विशिष्टः प्रसिद्धो
धर्मी। २१. धर्मिणः प्रसिद्धिः क्वचिद्विकल्पतः कुत्रचित्प्रमाणतः, क्वापि विकल्प
प्रमाणाभ्याम्। २२. यथा समस्ति समस्तवस्तुवेदी, क्षितिधरकन्धरेयं धूमध्वजवती, ध्वनिः
परिणतिमान्। २३. पक्षहेतुवचनात्मकं परार्थमनुमानमुपचारात् । २४. साध्यस्य प्रतिनियतर्मिसम्बन्धिताप्रसिद्धये हेतोरुपसंहारवचनवत्
पक्षप्रयोगोऽप्यवश्यमाश्रयितव्यः । २५. त्रिविधं साधनमभिधायैव तत्समर्थनं विदधानः कः खलु न पक्षप्रयोग
मङ्गीकुरुते ? २६. प्रत्यक्षपरिच्छिन्नार्थाभिधायि वचनं परार्थं प्रत्यक्षं परप्रत्यक्षहेतुत्वात् । २७. यथा पश्य पुरः स्फुरत्किरणमणिखण्डमण्डिताभरणभारिणी
जिनपतिप्रतिमाम्। २८. पक्षहेतुवचनलक्षणमवयवद्वयमेव परप्रतिपत्तेरङ्गं न दृष्टान्तादिवचनम् । २९. हेतुप्रयोगस्तथोपपत्त्यन्यथानुपपत्तिभ्यां द्विप्रकारः। ३०. सत्येव साध्ये हेतोरुपपत्तिस्तथोपपत्तिः, असति साध्ये हेतोरनुपपत्ति
रेवान्यथानुपपत्तिः।। ३१. यथा कृशानुमानयं पाकप्रदेशः, सत्येव कृशानुमत्त्वे धूमवत्त्वस्योपपत्तेः,
असत्यनुपपत्तेर्वा । ३२. अनयोरन्यतरप्रयोगेणैव साध्यप्रतिपत्तौ द्वितीयप्रयोगस्यैकत्रानुपयोगः । ३३. न दृष्टान्तवचनं परप्रतिपत्तये प्रभवति, तस्यां पक्षहेतुवचनयोरेव
व्यापारोपलब्धेः । ३४. न च हेतोरन्यथानुपपत्तिनिर्णीतये, यथोक्ततर्कप्रमाणादेव तदुपपत्तेः । ३५. नियतैकविशेषस्वभावे च दृष्टान्ते साकल्येन व्याप्तेरयोगतो विप्रतिपत्तौ
तदन्तरापेक्षायामनवस्थितेर्दुर्निवारः समवतारः । ३६. नाप्यविनाभावस्मृतये, प्रतिपन्नप्रतिबन्धस्य व्युत्पन्नमतेः पक्षहेतुप्रदdaर्शनेनैव तत्प्रसिद्धेः।
शननव तत्प्र Jain Education international
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org