Page Text
________________
५१४ सिद्धिविनिश्चयटीकायाम्
[७ शास्त्रसिद्धिः ननु न जै मि नि [:] वेदाद् अर्थनार्थे (अर्थ)प्रत्येति, अपि तु स्वयं साक्षात् तत्प्रतिपद्य[ते]वीतरागत्वात् , वेदेन यावद् बोधयति परमिति चेत् ; तदाह-यदि पुनः इत्यादि । कस्य च (कस्यचित) जैमि नि(नेः)ब्रह्मणो वा रागायातस्यरूप (रागादिरहितस्य उपलब्धिः, उप)लक्षणमेतत् यथार्थदर्शनस्य, तद्यदि स्याद् यतो रागादिरहितात् वेदार्थप्रतिपत्तिः स्यात् ५ 'परस्य' इत्यध्याहारः । दूषणमत्र [४०४ ख कथं विवक्षित इत्यादि । जै मि न्या दि ना हेतोर्व्यभिचारादिति भावः । अथ तस्यापि पक्षीकरणान्न दोषः, तत्राह-रा[गा]दिमत्त्वेऽपि इत्यादि । [विवक्षित]तदर्थतत्त्वं वेदार्थतत्त्वं कश्चिदनन्तरज्ञ य (न्तरोक्तो) यदि जानीयाद्
याद्वा किमन्यथा तेन कुतः पौरुषेयस्य वचनस्य प्रामाण्यं न स्यात् ? स्यादेव । कुतः ? इत्याहरागादीत्यादि । 'तत्त्वज्ञानात्' इति च द्रष्टव्यम् ।
परः प्राह-न बेमो रागादिमत्त्वादिति अपि[तु]परोपदेशो(शा)पेक्षी वेत्ति ब्रूयाद्वा इति ब्रूमः, इतिशब्दः परपक्षसमाप्तौ । तत्र दूषणम्-कः पुनरित्यादि । यस्योपदेशम् 'उ प वर्षा द यो जैमि न्याद यः प्रमाणं यतः (णयन्तः) कपिल दीन तिसरते। (क पिला दीन् अतिशेरते) उ प वर्षा द यस्तत्त्ववादिनो न क पि ला द य इति भिधेरन् । स कः परः उ प वर्षा दि भ्योऽन्यः प्रकृष्टो वा कः ? [न] कश्चित् । कुतः ? इत्याह-तदर्थदर्श(शि) न इत्यादि । १५ वेदार्थदर्शन(शिन) इति । परोऽपि परोपदेशापेक्षी सन् ] स्वार्थं वेत्ति ब्रूयात् ता(वा;)सोऽपि तदुपदेशापेक्षी इत्यनादिरियम् उपदेशपरम्पराऽविसंवादिनी इति चेत् ; अत्राह-तदनेकार्थसंभवात् कारणात् कुतो न कुतश्चित् प्रमाणद्व्य (णाद् व्यवस्थापयेत) 'परः' इति पदघटना । किम् ? इत्याह-तत्त्वमित्यादि । इदन्तया अभिमतरूपतया नेदं या ना (नेदन्तया वाड) नभिमतरूपत
या वा यतः तत्त्वस्य व्यवस्थापनात् पौरुषेया वचनाद् विशेष्येत वेद इति । एवं मन्यते-यदि २० तस्य एक एवार्थः स्यात् परमार्थः स्यात् परमार्थतः सन्नियतः तदा तस्य कल्पनाशतेनाप्यन्यथा
कत्तु मशक्यत्वात् [४०५ क] स्याद्यप्यता (स्यादप्यना)धुपदेशपरम्परातः तत्त्वप्रतिपत्तिः, अनेकार्थसंभवेत् (तु) कस्तत्र अनादिः को वा कल्पितः इति तज्ज्ञायेनार्थ (न ज्ञायेत। योऽर्थः) शिष्टसंगृहीतोऽनादिरम्योत्य (दिः सः अन्योऽन्यः) इति मतिः ; [कः] शिष्टः ? ब्राह्मण इति चेत् ;
उक्तमत्र-'तदनिर्णयात्' इति । तत एव अनेकोऽपि तदर्थः स्यात् अविशेषात् । २५ किं च, सौगतमतानुसारेणा (सारिणा) द्विजेन श्वपिशिताशनमुच्यमानं कुतोऽनादि न
वेदार्थः ? अवान्तर (अर्थान्तर) कल्पना न, प्रमाणाभावात् । अथासौ न द्विजधु(जः, क)स्तर्हि सः १ ब्राह्मणःत्वं (णत्व) योगी चेत् ; किं पुनस्तस्य तद्योगो नास्ति ? तथा चेत् ; कथं तदनुसरणात् पूर्व स ब्राह्मणः ? न हि गोचैः (गोत्व)सम्बन्धरहितः कर्कः कदाचनापि गौरिति । तदापि
न ब्राह्मण इति चेत् ; क इदानीं ब्राह्मणः ? यः कालत्रयेऽपि न मन्त्रान्तरायोगी ( मतान्तरयोगी) ३० ति चेत् ; क एव (व)प्रतिपद्यतां यतो देवदत्तादयःप्रतीयमानाः द्विज(जाः) कार्या हो सः (र्यहन्तारः)।
(१) मीमांसकाचार्याः । (२) एतदन्तर्गतः पाठः पुनलिखितः । (३) कल्पितः । (४) ब्राह्मणस्वयोगः । (4) सौगतमतग्रहणात् प्राक् । (६) श्वेताश्वः । (७) धर्मान्तरकारी।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004039 |
| Book Title | Siddhi Vinischay Tika Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anantviryacharya |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 456 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 11 MB |