Page Text
________________
५
५१२
सिद्धिविनिश्चयटीकायाम्
[ ७ शास्त्रसिद्धिः
यदे ( यद्ये) कान्तवादिनां परोक्षविषयमध्यक्षं भवति तदा तत्पूर्विका श्रुतिरपि तद्विषयी स्यान्नान्यथा, न चैवमिति ।
मीमांसक आह— स्वत एव परोक्षश्रुतिः प्रमाणं न तत्प्रत्यक्षापेक्षा । तदुक्तम् - [४०३क] *"स्वतः सर्वप्रमाणानां प्रामाण्यमिति गम्यताम् ।
न हि स्वतोऽसती शक्तिः कर्त्तु मन्येन शक्यते ॥ " [मी० श्लो० सू० २ श्लो० ४७ ] इति;
तत्राह - नाप्यभ्वे (नाप्यनये )त्यादि ।
[नाप्यनया मार्गप्रतिपत्तिः यामाश्रित्य श्रुतेः स्मृतेः । मन्त्रं नित्यं प्राकृताः प्रतिपद्येरन् तदर्थकम् ||२८||
नित्यस्यानेकार्थसंभवात् न तस्मादर्थं प्रतिपत्तुमर्हति कथमन्यथा विप्रतिपत्तिः स्यात् । यदि पुनः रागादिरहितस्य कस्यचिदुपलब्धिर्यतो वेदार्थप्रतिपत्तिः स्यात् । रागादिमत्त्वेऽपि यदि कश्चिद् विवक्षित तदर्थतत्त्वं जानीयाद् ब्रूयाद्वा किं तेन ? न ब्रूमः रागादिमत्त्वात् अपि तु परोपदेशापेक्षीतिः कः पुनः तदर्थदर्शिनः परः सः यस्योपदेशवर्षादयः प्रमाणयन्तः कपिला दी न तिशेरते ? तदनेकार्थसंभवात्
१५ कुतस्तच्वमिदन्तया नेदन्तया वा व्यवस्थापयेत् यतः पौरुषेयाद् विशेष्येत । ]
शब्दात् अर्थगतिनगरप्राप्तिहेतुत्वात् मार्ग इव मार्गः शब्दार्थसम्बन्धो वाच्यवाचकरूपः तस्य प्रतिपत्तिः नापि श्रोतुः । केन ? अन्व [य] परम्परैकान्तेनात्वा इवात्या (न्तेन ज्ञात्वा ) जै मि न्या द यः शास्त्रार्थदर्शनविगुणत्वात्तेषाम् परै वैकान्तः ( परम्परैकान्तः) तेन, नवे ( यवेत्ता) परोत्वो ( परान् ) मार्ग प्रतिपद्यते । किंभूता सा नापी (स्ती) त्याह-यया (?) २० यामाश्रित्य श्रुतेः वेदात् सकाशादकृट (कृत्रि) मायास्तत्त्वप्रतिपत्तिः स्यादित्याध्याहारः । कुतो यामासुत्ये (माश्रित्ये) त्याह- स्मृतेः । एतदुक्तं भवति - पूर्वं साक्षात् शब्दार्थसम्बन्धदर्शन: (शिनः ) सम्बन्धप्रतिपत्तिः परस्य पुनः शब्दश्रवणात् तत्प्रतिपत्तिः, न चैवमिति । यदि स्वर्गापवर्गयोर्मार्गो यागादिः तस्य प्रतिपत्तिः नापीति व्याख्येयम् । शेषं पूर्ववदिति । माभूत् तेन तत्प्रतिपत्तिः, श्रुतेरेव तु तत्त्वप्रतिपत्तिः स्यादिति चेत्; अत्राह - मन्त्रमित्यादि । २५ मन्त्र (न्त्रं) घृताद्याहवनवाक्यं स्वर्गादिदानसमर्थं प्रतिपद्येरन् इदन्तया जानीयुः । के ? इत्याह- प्राकृताः शूद्रादयो जैमिन्या दिकं (दिवत् ) । तथा च तद्वत्तेऽपि तदर्थानुष्ठायिनः युः इति मन्यते ।
वा,
I
Jain Education International
जैमिन्या द य एव तत्प्रतिपद्यन्ते नान्यदिति ( नान्य इति ) चेत्; अत्राह - नित्यमिति । अयमभिप्रायः - यदा नित्यः सर्वगतो मन्त्रः पुरुषनिरपेक्षः स्वमर्थं प्रतिपादयति तदा सर्वत्र तद्३० विशेषात् शब्दोऽपि (शूद्रोऽपि ) प्र [ति ] पद्येत, न वा कश्चित् । न ह्याकाशमेचं त्याहासमम्यं (मेकं प्रत्याकाशम् अन्यं)प्रत्यन्यथा । सा (अथा) सौ द्विजायैव तं प्रतिपादयति । कुत एतत् ? [ ४०३ख ]
(१) परोक्षविषया । (२) शूद्रादयः ।
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004039 |
| Book Title | Siddhi Vinischay Tika Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anantviryacharya |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 456 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 11 MB |