________________
૧૧૪
વિધિવિષયક બેધનું જનક થાય છે. અહીં સ્થાત્ શબ્દ, અભેદની પ્રધાનતાથી કે અભેદ ઉપચારથી સામાન્ય રીતે અનંત ધર્મવાળો ઘટ છે એમ જણાવે છે. અસ્તિ શબ્દ, મુખ્યતયા વિધિરૂપ અસ્તિત્વ ધર્મવાળે ઘટ છે. એમ દર્શાવે છે. એવકાર, અગ વ્યવદને જણાવે છે (ઉદ્દેશ્યતાવચ્છેદક સમાનાધિકરણાભાવા પ્રતિયોગિત્વ, અગવ્ય છેદનું લક્ષણ છે. “ઘટઃ અત્યવ” અહીં ઉદ્દેશ્ય, ઘટ છે અને વિધેય, અસ્તિત્વ છે. તથા ચ ઉદ્દેશ્યતાવ છેદક જે ઘટવ છે, ઘટત્વવાળા ઘટમાં રહે નાર જે અભાવ, પટ આદિને અભાવ લઈ શકાય પરંતુ અસ્તિત્વને અભાવ લઈ શકાય નહી કેમકે તે ઘટમાં અસ્તિત્વ રહે છે. પટ આદિના અભાવને પ્રતિવેગી પટ આદિ છે અને અપ્રતિયેગી અસ્તિત્વ છે અને અસ્તિત્વમાં અપ્રતિયોગિત્વ છે એમ લક્ષણ સમન્વય જાણ) તથા ચ અભેદની પ્રધાનતાથી કે અભેદ ઉપચારથી સામાન્યતઃ અનંત ધર્માત્મક ઘડે પ્રતિયેગી (પટાભાવપ્રતિવેગી પટ) નું અસમાનાધિકરણ (પટમાં નહીં રહેનાર) એવા ઘટત્વનું સમાનાધિકરણ (ઘટમાં રહેનાર) અત્યંતભાવાપ્રતિયેગી (પટાદિ અભાવનું અપ્રતિયેગી) વદ્રવ્યાદિરૂપ સ્વરૂપની અપેક્ષાએ અસ્તિત્વવાળે છે, આ પ્રમાણે બંધ થાય છે.
(૨૩+૫૬૬) घटस्स्याम्नास्त्येवेति द्वितीयं वाक्यमन्यधर्माप्रतिषेधमु- - खेन निषेधविषयकं बोधं जनयति, अत्रापि तादृशो घट: प्रतियोग्यसमानाधिकरणघटत्वसमानाधिकरणात्यन्ताभावाप्रतियोगिपरद्रव्याद्यवच्छिन्ननास्तित्ववानिति बोधः ॥२४॥
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
