________________
योगवार्तिकम्। स तस्य चित्तस्यानम्बनीभतत्वाच्चित्तादन्यः । तत्र हेतुः । स चेदिति । स चेदर्थश्चित्ताकारमात्रं स्यात् कथं तर्हि प्रजयैव प्रजाकारो ग्रोत कर्मकविरोधात पुरुषस्यानडीकारात् । पुरुषप्रजया पुरुषसिदिरर्थप्रजया अर्थ. स्यापि सियाचित्यादिति । अतो विज्ञानातिरिक्तो विजेयार्थः सिद्धः । अनयैव युक्त्या पुरुषानभ्युपगन्तारं बाझार्थवादिनमपि बोधति । तस्मादिति । तस्मात्मजारूपस्याप्रज्ञायाह्मत्वाभावादेव प्रज्ञायां प्रति निम्बीभूतः प्रतिबिम्बरूपेण जातोर्थी जानाकारी येन यूझते स. पुरुष इपि सिमित्यर्थः । ननु स्वमगृहीत्वैव स्वस्य प्रज्ञारूपं गृहातु आकाशायहणेपि शब्दति चेत्र। शब्दवत्केवलस्याकारस्यायहणात् । अयं घट इति ज्ञानमभूदित्यादिरूपेण रूपादिवर्मि पुरस्कारेणैवाकारानुभवादिति । ननु, कर्मकर्तृविरोधः सत्रकारेणैवोक्तो न तत्स्वाभासमित्यनेमातो भाष्य. कारस्य पानसमिति, मैवम् । तत्र चित्तस्य चित्तयाह्मत्वं निराकृतमत्र चित्ताकारस्य चित्तयाह्मत्वं निराक्रियते इति विशेषादिति । पुरुषचित्तत. दर्थानां यथोक्तप्रकारैर्ववेकज्ञानमेव तत्त्वज्ञानमिति वेदान्तोक्तोपासनादिव्यावृत्त्यर्थ. नास्तिकादिजानिरसनार्थ चावधारयति । एवं यहीत्रिति । यहीत्रादित्रितयं परस्परविजातीयतया ये विभजन्ति विवेचन्ति तएव सम्यग्दर्शिनः तैरेव पुरुषो लब्धः। अन्ये तु भ्रान्ता इत्यर्थः । तथा च श्रुतिः ।
यन्मनसा न. मनुते येनार्मनो मतम् ।
सदेव ब्रह्म त्वं विद्धि नेदं दिदमुपासते ।। 'अथात आदेशो नेतिनेति' 'न ोतस्मादिति नेत्यन्या परमस्ती त्यादिः ॥
स्मृतिश्च । अव्यक्तादो ऽविशेषात्ते विकारेस्मिंश्च तिते ।। चेतनाचेतनान्यत्वज्ञानेन ज्ञानमुच्यते ॥
इत्यादि । 'अात्मघेदं सर्व' 'ब्रह्मवेदं सर्वे 'वासुदेवः सर्वमित्यादिश्रुतिस्मृतयस्तु शक्तिमदादाभेदेनैवोपासनार्थ प्रवर्तन्तत न द्विरोधः। एतेन जीवात्मप्रकरणेषु आत्मैक्यश्रुतीनामवैधर्म्यलक्षणाभेदेन विवेकण्व तात्पर्य
-
-
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
