________________
| योगवार्तिकम् ।
१५३ कश्चिदिति । पाहकोपाख्यानेन दृष्टान्तेनोहाटयति आतिपतीत्यर्थः । नपुंसफाख्यानमेवाह । मुग्धयेत्यादिना उत्पादयिष्यतीत्यन्तेन । स पनडकस्ता भार्याम् । बिनष्टमिति। विनष्टं परवैराग्येण निरुद्धं ज्ञानं चित्तनित्तिकम मोवं करिष्यतीति नास्ति प्रत्याशेत्यर्थः । उपेक्षासूचनाय पूर्वा. चार्यमुखेनात्र सिद्धान्तमाह । सति । ईषदसमाप्त आचार्य प्राचार्य. शीयः । उपेक्षणीये प्रत्युत्तरदानमात्रेणाचार्यदेशीयत्वम् । आचार्यश्च वा. यो प्रोक्तः ।
पाचिनोति च शास्त्रार्थमाचार स्थापयत्यपि । स्वयमारभते यस्मादाचार्यस्लेन चोच्यते ॥
इति । निर्वात संबोधने । एतदुक्तं भवति। ज्ञानं न साक्षान्मो. चहेतुरस्माभिरिष्यते किं तु अविद्याख्यादर्शननित्तितत्कानिरोधयोगद्वारा। तथा च विनष्टमपि ज्ञानं बुद्धिपुरुषवियोगरूपमोक्षव्यापारद्वारा का. रणं संभवत्येति । ननु यदायमाचार्यदेशीयः हि किं बुद्धिचित्तादिनामकान्तःकरणनित्तिमौत एव न भवतीत्याशङ्कायामाह । तत्र चित्तेति । चित्तनिवृत्तिमांतो भवत्येव किंतु तत्रास्थानण्वास्य नास्तिकस्य बुद्धिव्यामोहो व्यर्थ इत्यतोऽत्रापेक्षणीये समाधातृत्वादेवाचार्यदेशीय उक्त इत्य. थः । तदेवं हेयहेयहेतुरूपंज्यूहद्वयं व्याख्याय तृतीयव्यहस्य सूत्रमवतारय. ति । हेयमिति । निमित्तविया ।
तदभावात्संयोगाभावो हानं तद् दृशः कैवल्यम् ॥ २५ ॥
तस्या अविनाया अभावाद्विनाशादिपुरुषसंयोगनितिद्वारा द्रष्टदृश्यसंयोगनिवृत्तिः दुःखहानमित्युच्यते कार्यकारणयोरभेदोपचारात तस्य पुरुषार्थत्वायोक्तं तदशेः कैवमिति, तदेव च हानं पुरुषस्य मेध. ल्यमित्यप्युध्यतइत्यर्थः । दममेव सूत्रार्थ भाष्यकारः प्रकारान्तरेसाह । सस्येति । बुद्धिपुरुषसंयोगशब्देन कार्यकारणाभेदात द्रष्टदृश्यसंयोगोऽपि बामः प्रलयकालीनबियोगव्यावर्तनायायन्तिक इति विशेषणं बन्धनोपरमस्य । एतद्वानर्माित । पूर्वण सहान्वेति। तदृशे विल्यमित्येतद्याचष्ठे।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
