Page Text
________________
तत्वार्थाधिगमसूत्रम्
[ अध्यायः ८
भा०- तद्यथा - गतिनाम चतुर्विधम्- नरकगतिनाम, तिर्यग्योनिगतिनाम, मनुष्यगतिनाम, देवगतिनाम ॥
टी० - गतिनाम्नः पिण्डप्रकृतेश्वत्वारो भेदाः नरकगतिनामादयः । तत्र यस्य कर्मण उदयान्मारक इति व्यपदिश्यते तन्नरकगतिनाम । एवं तिर्यग्गतिनामादित्रितयमपि वक्तव्यम् ॥ भा० - जातिनाम्नो मूलभेदाः पञ्च । तद्यथा - एकेन्द्रियजातिनाम, द्वीन्द्रि यजातिनाम, श्रीन्द्रियजातिनाम, चतुरिन्द्रियजातिनाम, पञ्चेन्द्रियजातिनांम ॥
टी० - जातिनाम्न इत्यादि । जातिनामेति पिण्डप्रकृतिरेकेन्द्रियादिना जातिपश्चकापेक्षया । एते च मूलभेदाः पञ्च । तद्यथेत्यादिना निर्दिशति, एकेन्द्रियजातिनामेत्यादि । एकं - प्रथममिन्द्रियं जातिः - सामान्यं तदेव नाम, एवं द्वीन्द्रिय जातिनामादिचतुष्टयमपि वाच्यम् । एकेन्द्रियजातिनाम कर्मोदयादेकेन्द्रिय इति व्यपदिश्यते । एकेन्द्रियसंज्ञाव्यपदेश निमित्तं एकेन्द्रियजातिनाम, जातिरिति सामान्येन पृथिव्यादिभेदेष्वन्वितत्वात्, एकेन्द्रियजातिना - मान्तरेणै केन्द्रियसंज्ञाया अभाव एव स्यात् ॥
१५०
भा०- एकेन्द्रियजातिनामानेकविधम् । तद्यथा- पृथिवीकायिकजातिनाम, अकायिकजातिनाम, तेजः कायिकजातिनाम, वायुकायिकजातिनाम, वनस्पतिकायिकजातिनामेति ॥
टी० - एकेन्द्रियजातिनामानेकविधमित्यादि । एकेन्द्रियजातयोऽपि पिण्डप्रकृतय एव पृथिवीकायिकादिभेदापेक्षया । तद्यथेत्यादिना निर्दिशति, पृथिवीकायिकजातिनाम पृथिव्येव कायः पृथिवीकायः स एषामस्ति ते पृथिवीकायिकाः तेषां जातिः तदेव नाम पृथिवीकायिकजातिनाम | पृथिवीकायिकजातिनामोदयात् पृथिवी कायिकव्यपदेशः । एवं शेषाणि ॥
भा०-तत्र पृथिवीकायिकजातिनामानेकविधम् । तद्यथा - शुद्धपृथिवीशर्करा - वालुको - पल- शिला- लवणा-य· स्त्रपु-ताम्र-सीसक-रूप्य - सुवर्ण-वज्र - हरिताल - हिङ्गुलक - मनःशिला-सस्यका-ञ्जन प्रवालका ऽभ्रपटाऽनवालिका जातिनामांदि गोमेदक-रुचकाङ्क-स्फटिक लोहिताक्ष-जलावभास- वैडूर्य-चन्द्रप्रभ- चन्द्रकान्त-सूर्यकान्त-जलकान्त-मसारंगल्या- श्मगर्भ-सौगन्धिक- पुलका ऽरिष्ट-काञ्जन-मणिजातिनामादि च ॥
डी० - तत्र पृथिवीकायिकेत्यादि । अनेन पुनरपि पृथिवीकायिक जातिनाम्नः पिण्डप्रकृतित्वं दर्शयति । तद्यथेत्यादिना शुद्धपृथिव्यादयो भेदाः प्राग् व्याख्याता नानापुद्गलपरिणामाः पृथिवीकायिकव्यपदेशभाज इति ॥
<
१ नामेति' इति घ- पाठः । २ सामान्यं पृथि०' इति ग-च- पाठः । ३ ' टलान ' इति घ-पाठः । ४ 'नामानि ' इति ग-पाठः । ५ ' स्फुटिक' इति घ-पाठः । ६' गल्लाश्म ' इति घ-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004023 |
| Book Title | Tattvarthadhigam Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Thakurprasad Sharma |
| Publisher | Shripalnagar Jain S M Derasar Trust |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 396 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 10 MB |