Page Text
________________
सूत्र ११ ]
स्वोपज्ञभाष्य-टीकालङ्कृतम्
२८१
भा० - अत्राह - उक्तं भवता – 'देवाश्चतुर्निकायाः' (अ० ४, सू १), 'दशाष्टपञ्चद्वादशविकल्पाः' ( अ० ४, सू० ३ ) इति, तत् के निकायाः के चैषां विकल्पा इति ? | अत्रोच्यते - चत्वारो देवनिकायाः । तद्यथा - भवनवासिनो व्यन्तरा ज्योतिष्का वैमानिका इति ॥ १० ॥ तत्र -
टी० - अत्राह-उक्तं भवतेत्यादिपात निकाग्रन्थः । देवाश्चतुर्निकाया इत्युक्तमध्यायादौ, तथा दशादिभेदाश्चाधीताः, तदेतन्निर्दिश्यतामञ्जसा के पुनस्ते निकायाः के चैषां निकायानां दशादयो विकल्पा इति १ । अत्रोच्यते- चत्वारस्तावनिकायाः - भवनवासिनो व्यन्तरा ज्योतिष्का वैमानिका इति ॥ १० ॥
तत्र तेषु चतुर्षु निकायेषु भवनवासिनामेव तावद् भेदप्रतिपादनं क्रियते, तत्रसूत्रम् - भवनवासिनोऽसुरनागविद्युत्सुपर्णानिवातस्तनितोदधिद्रीपदिककुमाराः ॥ ४-११ ॥
भा०- प्रथमो देवनिकायो भवनवासिनः । इमानि चैषां विधानानि भवन्ति । तद्यथा-असुरकुमाराः, नागकुमाराः, विद्युत्कुमाराः, सुपर्णकुमाराः, अग्निकुमाराः, वातकुमाराः, स्तनितकुमाराः, उधिकुमाराः, द्वीपकुमाराः, दिक्कुमारा इति ।
टी. - भूमिष्ठत्वात् भवनानि तेषु वस्तुं शीलं येषां ते भवनवासिनः, प्रथमो निकायोसुरादयो भेदाः । तत्कुमारशब्दः प्रत्येकमभिसम्बध्यते । कः पुनः कुमारशब्दार्थ इत्याह
भा०- कुमारवदेते कान्तदर्शना अंसुरकुमारा मृदुमधुर ललितगतयःशृङ्गाराभिजातरूपविक्रियाः कुमारवच्चोद्धतरूपवेष भाषाभरणप्रहरणावरणपातयानवाहनाः कुमारवश्च्चोल्बणरागाः क्रीडनपराश्चेत्यतः कुमारा इत्युच्यन्ते । असुरकुमारावासेष्वसुरकुमाराः प्रतिवसन्ति, शेषास्तु भवनेषु ॥
भवनवासिनां विधानानि
टी० - कुमारवदेते कान्तदर्शना इति सुज्ञानम् । असुरकुमारावासेष्वसुरकुमाराः प्रतिवसन्ति, आवासाः कायमानस्थानीया महामण्डपा नानारत्नप्रभासितोल्लोचाः, तेषु तादृशेषु भूयसा वसन्त्यसुरकुमाराः कदाचित् भवनेष्वपीति । शेषास्तु नागादयो भवनेsaa प्रायो वसन्ति, नावासेष्विति । तानि च भवनानि बहिर्वृत्तान्यन्तश्चतुरस्राण्यधः पुष्कर कर्णिकासंस्थानानि ॥ क पुनस्ते आवासा भवनानि चेत्याह
भा०- महामन्दरस्य दक्षिणोत्तरयोर्दिग्रविभागयो वाषु येोजनशतसहस्र१ सुकुमारा इति घ-पाठः । २ ' प्रहरणचरणपातवाहनाः' इति क-पाठः, 'प्रहरणावरणयानवाहनाः ' इति
तु घ-पाठः ।
३६
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004022 |
| Book Title | Tattvarthadhigam Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Thakurprasad Sharma |
| Publisher | Shripalnagar Jain S M Derasar Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 518 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 14 MB |