________________
सभाष्यतत्त्वार्थाधिगमसूत्रम्।
अथ नवमोऽध्यायः। उक्तो बन्धः । संवरं वक्ष्यामः बन्धका वर्णन करचुके, अब आगे इस नौमें ९ अध्यायमें संवर कहेंगे ।
आस्रवनिरोधः संवरः॥१॥ सूत्रार्थ-आस्रवका निरोध संवर कहलाता है ॥ १ ॥ भाष्यम्-यथोक्तस्य काययोगादेर्द्विचत्वारिंशद्विधस्यास्रवस्य निरोधः संवरः ।
विशेषव्याख्या-पूर्व प्रसङ्गमें जो काययोगआदि बयालीस (४२) प्रकारका आस्रव कहागया है, उसका जो निरोध अर्थात् रोकना है उसको संवर कहते हैं ॥ १ ॥
स गुप्तिसमितिधर्मानुप्रेक्षापरीषहजयचारित्रैः॥२॥ सूत्रार्थ-वह संवर गुप्ति, समिति, धर्म, अनुप्रेक्षा, परीषह, जय, तथा चारित्रसे होता है ॥ २॥
भाष्यम्-स एष संवर एभिर्गुस्यादिभिरभ्युपायैर्भवति । किं चान्यत् । विशेषव्याख्या-वह संवर इन गुप्ति आदिसे होता है ॥ २ ॥ और यह अन्य भी हेतु है
तपसा निर्जरा च ॥३॥ सूत्रार्थ अर्थात् तपसे संवर और निर्जरा होती है ॥ ३ ॥ भाष्यम्-तपो द्वादशविधं वक्ष्यते । तेन संवरो भवति निर्जरा च ॥
विशेषव्याख्या-द्वादश (बारह १२)प्रकारका तप आगे कहेंगे । (अ. ९ सू. १९।२०)। उस बारह प्रकारके तपसे संवर होता है और निर्जरा भी होती है ॥ ३॥
अत्राह । उक्तं भवता गुप्त्यादिभिरभ्युपायैः संवरो भवतीति । तत्र के गुप्त्यादय इति । अत्रोच्यते___ अब यहाँपर कहते हैं कि-गुप्ति, समितिआदि उपायोंसे संवर होता है ऐसा आपने कहा है (अ. ९ सू. २)। सो वे गुप्ति आदि कौन हैं । इसलिये यह अग्रिम सूत्र कहते हैं
सम्यग्योगनिग्रहो गुप्तिः ॥४॥ सूत्रार्थ-सम्यग् ( भलेप्रकार )पूर्वकथित त्रिविध योगोंका जो निग्रह है उसको गुप्ति कहते हैं ॥ ४ ॥ __भाष्यम्-सम्यगिति विधानतो ज्ञात्वाभ्युपेत्य सम्यग्दर्शनपूर्वकं त्रिविधस्य योगस्य निग्रहो गुप्तिः कायगुप्तिर्वाग्गुप्तिमनोगुप्तिरिति । तत्र शयनासनादाननिक्षेपस्थानचंक्रमणेषु कायचेष्टानियमः कायगुप्तिः। याचनपृच्छनपृष्टव्याकरणेषु वाड़ियमो मौनमेव वा वाग्गुप्तिः । सावद्यसंकल्पनिरोधः कुशलसंकल्पः कुशलाकुशलसंकल्पनिरोध एव वा मनोगुप्तिरिति ।।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org