SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 51
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ श्रावकधर्मप्रदीप (वसन्ततिलका) दुष्टस्य रोधकरणं सुजनस्य रक्षा सम्पूर्णविश्वनिलये सुखशान्तिहेतोः । कार्या मया सुजनताऽपि मिथः प्रमोदो भावोऽस्ति यस्य विशदः स च पाक्षिकोऽस्ति ।।११।। दुष्टस्येत्यादि- अखिलं विश्वमेव निलयः तत्र, सर्वत्र इति यावत् । सुखशान्तिहेतोः दुष्टस्य विश्वसुखशान्तिविदारकस्य रोधकरणं निवारणं सुजनस्य सुखशान्तिवृद्धिकारकस्य सज्जनस्य रक्षा रक्षणं-तदुपकारकरणं तत्कीर्तिकीर्तनं तत्सम्माननञ्चापि करणीयमेव। यतः शिष्टानुग्रहदुष्टनिग्रहाभ्यां विना प्राणिनां धार्मिका प्रवृत्तिनिराकुला न भवति। भोगभूमिप्रवृत्तेरवसाने कर्मभूमिप्रवृत्तिप्रारम्भे च शिष्टानुग्रहदुष्टनिग्रहाभ्यामेव शास्यशासकस्वरूपाशासनपद्धतिःप्रचुरपुण्यैः कुलकरैः प्रकाशिताऽऽसीत्। सा चाधुनाऽपि प्रवाहिता समायाति। अखिलविधानग्रन्थानामेवमेवाभिप्रायो वर्तते यत् सम्पूर्णप्रजासु शान्तिर्भवत्, न केऽपि कानपि पीडयन्तु, न्यायमार्गमुल्लंघ्य न कोऽपि कस्यापि धनादिकं गृहातु। विश्वशान्तिवर्द्धकस्य च सम्मानादिकमपि पदवीप्रदानादिविधिना राज्याधिकारिभिः क्रियते। पाक्षिको यदि शक्तिसम्पन्नो भूपतिर्वर्तते तदा स्वाधिकारादप्रमत्तो भूत्वा न्यायमार्गानुकूलं प्रजारक्षणं दुष्टरोधन च करोतु। स्वस्यापि सौजन्यपूर्णो व्यवहारो भवेत् । यदि स सामान्यगृहस्थोऽस्ति तदापि स्व-स्वविभवानुकूल्येन स्वाधिकारभूमौ शिष्टानुग्रहं दुष्टनिग्रहञ्च करोतु। सर्वेषामपि पाक्षिकाणामेवं प्रवृत्तौ सत्यां स्वयमेव जगति शान्तिः कलहाभावो भवेत् प्रजावर्गश्च सुखी स्यात् । सुजनता पारस्परिका प्रीतिचापि पाक्षिकैः कर्तव्या। परस्परदर्शनमात्रेणैव सज्जनानाम्परा प्रीतिरुत्पाद्या। गुणिनमवलोक्य प्रमोदो हर्षातिरेकः प्रकाश्यः। एवमुक्तप्रकारेण यस्य मनसि निर्मलो भावो भवति स एव धर्मपक्षस्याभिनेता पाक्षिकः स्यादिति ज्ञातव्यम् ।।११।। पाक्षिक श्रावक सम्पूर्ण विश्वरूपी अपने गृह में सुख और शान्ति को कायम रखने के लिए दुर्जन पुरुष के दुष्ट कार्यों का रोकना तथा सज्जन पुरुषों की रक्षा करना अपना कर्तव्य समझता है। वह स्वयं सबसे सज्जनता का व्यवहार करता है और परस्पर के सम्मिलन से हर्षित होता है। ऐसा निर्मल भाव पाक्षिक श्रावक का होता है। भावार्थ-जबतक इस भूमण्डल पर भोगभूमि की प्रवृत्ति थी तबतक सभी मानव सन्तोषी, सुखी, वैर-विरोधरहित और तीव्र लालसाओं की वासना से दूर थे। उस समय कोई किसी के सुख या दुःख का साधक या बाधक न था। वे जीव मन्दकषायी होते थे और काल के नियमानुसार प्राप्त सर्वसाधारण समान विषयों को भोगते हुए सुखी रहते थे। वहाँ स्वाभाविक साम्यभाव था। न कोई दीन था, न दरिद्री था, न कोई सम्पन्न था और न ऐश्वर्यशाली ही। अभिप्रायपूर्वक व्रताचरण और पापप्रवृत्ति का उस समय सर्वथा Jain Education International For Personal & Private Use Only www.jainelibrary.org
SR No.004002
Book TitleShravak Dharm Pradip
Original Sutra AuthorN/A
AuthorJaganmohanlal Shastri
PublisherGaneshprasad Varni Digambar Jain Sansthan
Publication Year1997
Total Pages352
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size6 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy