SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 202
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ नैष्ठिकाचार १७१ (अनुष्टुप्) मुख्यरीत्याष्टमासे हि कार्यं नीत्या धनार्जनम् ।। वर्षाऋतौ चतुर्मासे मुख्यतो धर्मसाधनम् ।।१२९।। पूर्वोक्तविधिरेवं हि विधेयः शान्तिदः सदा ।। यतः स्यादुभये लोके सततं स्वेष्टसङ्गमः ।।१३०।। मुख्येत्यादि:- तात्पर्यमेतत् -एकस्मिन् संवत्सरे द्वादश मासाः भवन्ति। तेषु आषाढमासस्य आष्टाह्निकमहापर्वतो प्रारभ्य कार्तिकमासाष्टाह्निकमहापर्वपर्यन्तं मासचतुष्के वर्षाऋतुः स्यात् । अस्मिन् काले यतयः एकस्मिन्नेव क्षेत्रे वसन्ति। वर्षानिमित्तेन तदा अनन्तजीवराशयः समुत्पद्यन्ते गमनागमनतश्च म्रियन्ते। सर्वा भूमिस्तदा एकेन्द्रियवृक्षादिभिस्तथा द्वीन्द्रियादिसम्मूर्छनजैराकुला भवति तस्मादेव तेषां गमनागमनं तदा शास्त्रे निषिद्धमस्ति। व्यापारादिकार्याण्यपि तदा मन्दमन्दं प्रचलन्ति। अतएव एष सुयोगः श्रावकैर्न विफलीकर्तव्यः। तदा मुख्यतो धर्मसाधनमेव कर्त्तव्यम् । यतस्तेषां परमवीतरागाणां सन्निधानात् सुवर्णे सुगंधिसंयोगो भवति। यथा शेषं मासाष्टकं मुख्यरीत्या व्यापारादिकार्याणां साधकं तथैव चातुर्मासः धर्मसाधनाय साधकं वर्तते। मासाष्टकेऽपि नीत्यैव धनार्जनं कर्तव्यं धर्मभीरूभिः। व्यापारस्य प्रयोजनं न केवलं येन केनापि प्रकारेण धनार्जनमेव, किन्तु स्वपरिश्रमानुकूल्येन अन्येषामपि लाभमविराधयतो न्यायेन स्वाधिकारप्रमाणं राज्यनियमेन व्यावहारिकजननियमितेन च विधिना सम्मतं वित्तोपार्जनं एव तस्य मुख्यमुद्देश्यम् तस्माल्लब्धप्रमाणादेव द्रव्यात् संतोषेण निर्वाहः करणीयः। एवं कृते सत्येव अत्र परत्र च स्वेष्टस्य सङ्गमो भवति। १२९/१३०। वर्ष में १२ मास होते हैं। इनमें से आषाढ़ी अष्टाह्निका से कार्तिकी अष्टाह्निका तक के ४ मास वर्षा ऋतु कहलाती है। जलवृष्टि के कारण इस काल में सम्पूर्ण भूमि असंख्य त्रस और स्थावर जीवों से संकुल हो जाती है और गमनागमन आदि में मृत्यु को प्राप्त हो जाते हैं। इसी कारण से यति भी जिनका आठ मास पर्यन्त नियमित बिहार होता है इन दिनों में एक ही क्षेत्र में निवास करते हैं। इस समय वर्षा के कारण व्यापारियों का भी आवागमन बन्द हो जाने से व्यापार भी मन्थर गति से चलता है। अतएव ऐसा सुन्दर सुयोग श्रावकों को व्यर्थ न खोना चाहिये। इन दिनों में मुख्यता से धर्मसाधन करना चाहिए। जैसे बाकी के आठ मास व्यापार आदि कार्यों के साधक हैं। ऐसे ही ४ मास धमोपार्जन के मुख्य साधक हैं। परम वीतराग गुरुओं का सङ्गम इस समय सोने में सुगंध की कहावत को चरितार्थ करता है। इन आठ महीनों में भी नीति से धनार्जन करना Jain Education International For Personal & Private Use Only www.jainelibrary.org
SR No.004002
Book TitleShravak Dharm Pradip
Original Sutra AuthorN/A
AuthorJaganmohanlal Shastri
PublisherGaneshprasad Varni Digambar Jain Sansthan
Publication Year1997
Total Pages352
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size6 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy