________________
अतीरंगमा एए नो य तीरं गमित्तए, अपारंगमा एए नो य पारं गमित्तए, आयाणिज्जं च आयाय तंमि ठाणे न चिह्न, वितहं पप्पऽखेयने तंमि ठाणंमि चिइ । ८१ । उद्देसो पासगस्स नत्थि, वाले पुण निहे कामममणुन्ने असमिय दुक्खे दुक्खी दुक्खाणमेव आब अणुपरियइत्ति बेमि ॥ ८२ ॥ अ० २३०३ ॥ तओ से एगया रोगसमुप्पाया समुप्पज्जति जेहिं वा सद्धिं संवसह ते व णं एगया नियया पुत्रिं परिवयंति सो वा ते नियए पच्छा परिवइज्जा नालं ते तव ताणाए वा सरणाए वा तुमंपि तेसिं नालं ताणाए वा सरणाए बा, जाणिन्तु दुक्खं पत्तेयंसायं, भोगा मे व अणुसोयन्ति इहमेगेसिं माणवाणं । ८३ । तिबिहेण जाऽवि से तत्थ मत्ता भवइ अप्पा वा बहुगा वा से तत्थ गड्ढि चिट्ठइ भोयणाए, तओ से एगया विपरिसिद्धं संभूयं महोवगरणं भवइ तंपि से एगया दायाया विभयंति अदत्तहारो वा से हरइ रायाणो वा से विलुंपति नस्सइ वा से विनस्सइ वा से अगारडाहेण वा से उज्झइ इय से परस्स अट्टाए कृराणि कम्माणि वाले पकुचमाणे तेण दुक्खेण मूढे विप्परियासमुबेइ । ८४ । आसं च छन्दं च विगिंच धीरे! तुमं चैव तं सलमाहटु, जेण सिया तेण नो सिया इणमेव नावबुज्झति जे जणा मोहपाउडा, थीभि लोए पढहिए, ते भो ! वयंति एयाई आययणाई से दुक्खाए मोहाए माराए नरगाए नरगतिरिक्खाए, सययं मूढे धम्मं नाभिजाणइ, उआहु वीरे अप्पमाओ महामोहे, अलं कुसलस्स पमाएणं, संतिमरणं सपेहाए भेउरधम्मं सपेहाए नालं पास अलं ते एएडिं ॥८५॥ एवं परम मुणी ! महम्भयं नाइवाइज कंचणं, एस वीरे पसंसिए जे न निविज्जइ आयाणाए, न मे देइ न कुप्पिज्जा, थोवं लधुं न खिसए, पडिसेहिओ (पडिलाभिओ पा० ) परिणमिज्जा, एयं मोणं समगुवासिज्जासित्तिमि ॥८६॥ अ० २ उ० ४ ॥ जमिणं विरूहरूवेडिं सत्येहिं लोगस्स कम्मसमारंभा कज्जंति, तंजहा- अप्पणो से पुत्ताणं धूयाणं सुण्हाणं नाईणं धाईणं (राईणं) दासाणं दासीणं कम्मकराणं कम्मकरीणं आएसाए पुढोपणाए सामासाए पायगमाए संनिहिसंनिचओ कज्जइ इहमेगेसिं माणवाणं भोयणाए । ८७। समुट्टिए अणगारे आरिए आरियपन्ने आरियदंसी अयंसंधित्ति अदक्खु से नाइए नाइयावए न समणुजाणइ, सङ्ग्रामगंधं परिब्राय निरामगंधो परिष्वए । ८८ । अदिम्ममाणे कयविकयेसु से ण किणे न किणावए किणतं न समणुजाणइ से भिक्खु कालने बलने मायने खेयने खणयने विजयने ससमयपरसमयन्ने भावने परिग्गहं अममायमाणे कालाणुट्टाई अपडिण्णे । ८९ । दुहओ छेत्ता नियाइ वत्थं पडिग्गहं कंबलं पायपुंछणं उग्गहणं च कडासणं एएस चैव जाणिज्जा । ९०। लदे आहारे अणगारो मायं जाणि (ए चू.)ज्जा से जहेयं भगवया पवेइयं, लाभुत्ति न मज्जिज्जा, अलाभुत्ति न सोइज्जा, बहुँपि लधुं न निहे, परिगाओ अप्पा अवमक्किज्जा । ९१ अनहा णं पासए परिहरिज्जा, एस मग्गे आयरिएहिं पवेइए, जहित्य कुसले नोवलिंपिज्जासित्ति बेमि । ९२ । कामा दुरतिकमा, जीवियं दुप्पडिवूहगं, कामकामी खलु अयं पुरिसे से सोयह जुग्द निष्पइ परितप्पड़ ।९३। आययचक्खु लोगविपस्मी लोगस्स अहो भागं जाणइ उड्ढं भागं जाणइ तिरियं भागं जाणइ गढिए लोए अणुपरियट्टमाणे संधिं विइत्ता इह मचिएहिं एस बीरे पसंसिए जे बद्धे पडिमोयए, जहा अंतो हा चाहिं जहा चाहिं तहा अंतो, अंतो अंतो पृइदेहंतगणि पासइ पुढोचि सर्वताइ पंडिए पडिलेहाए ॥ ९४ । से मइमं परित्राय मा य हु लाल पञ्चासी, मा तेसु तिरिच्छमप्पाणमावायए, कासंकासे खलु अयं पुरिसे, बहुमाई कडेण मृटे. पुणो तं करेइ लोहं वेरं वड्ढेइ अप्पणो, जमिणं परिकहिज्जइ इमस्स चेव पडिवूहणाए, अमरायइ महासढी, अट्टमेयं तु पेहाए अपरिण्णाए कंदइ। ९५। से तं जा (आजा. चू.) गह जमहं बेमि, तेइच्छं पंडिए पवयमाणे से हंता छित्ता भित्ता पत्ता विपत्ता उदवइत्ता, अकडं करिस्सामित्ति मन्त्रमाणे, जस्मवि य णं करेइ, अलं बालस्स संगेणं, जे वा से कारइ वाले, न एवं अणगारस्स जायइत्ति बेमि । ९६॥ अ०२३०५ ॥ से तं संबुज्झमाणे आयाणीयं समुट्टाय तम्हा पाचकम्मं नेव कुजा न कारवेजा । ९७ सिया तत्थ एगयरं विपरामुसइ लमु अन्नयरंभि कप्पर सुहट्टी लालप्यमाणे, सएण दुक्खेण मूढे विप्परियासमुवेइ, सएण पुढो वयं पकुब्वइ, जंसिमे पाणा पव्वहिया पडिलेहाए नो निकरणयाए एस परिक्षा पबुच्चइ कम्मोवसंती । ९८ । जे ममाइयमई जहाइ से चयइ ममाइयं, से हु दिट्ठपहे मुणी जस्स नत्थि ममाइयं, तं परित्राय मेहावी विइत्ता लोग वंता लोगसचं से मइमं परिकमिज्जासित्तिवेमि। 'नारई सहई वीरे, वीरे न सहई रतिं जम्हा अविमणे वीरे. तम्हा वीरे न रज्जइ ॥ २ ॥ ९९ ॥ सद्दे फासे अहियासमाणे, निविद नंदि इह जीवियस्स । मुणी मोणं समायाय, धुणे कम्मसरीरगं ॥ ३ ॥ पंतं लूहं सेवंति वीरा संमत्तदंसिणो । एस ओनरे मुणी तिने मुत्ते विरए वियाहिएत्तित्रेमि १००। दुवसुमुणी अणाणाए तुच्छए, गिलाइ वत्तए, एस सुवसु वीरे पसंसिए अचेइ लोयसंजोगं एस नाए पबुम्बइ। १०१। जं दुक्खं पवेइयं इह माणवाणं तस्स दुक्खस्स कुसला परिमुदाहरति इइ कम्मं परिचाय सम्रसो, जे अणन्नदंसी से अणन्नारामे जे अणण्णारामे से अणनदंसी, जहा पुण्णस्स कत्थइ तहा तुच्छस्स कत्थइ जहा तुच्छस्स कत्थइ तहा पुण्णस्स कत्थइ । १०२ । अविय हणे अणाइयमाणे इत्यपि जाण मेयंति नत्थि केयं पुरिसे कं च नए ?. एस बीरे पसंसिए जे बदे पडिमोबए उड़ढं अहं तिरियं दिसासु, से सबओ सङ्घपरिनाचारी न लिप्पइ छणपण, बीरे से मेहावी अणुग्धायणस्स खेयने जे य बन्धयमुक्खमन्नेसी, कुमले पुण नो वदे नो मुके। १०३ से जंच आरभे जं च नारभे अणारदं च न आरमे छणं छणं परिण्णाय लोगसन्नं च सव्वसो । १०४ उद्देसो पासगस्स नत्थि वाले पुण निहे कामसमणुन्ने असमियदुक्खे दुक्खी दुक्खाणमेव आव अणुपरियइत्तित्रेमि । १०५ । उ० ६ ॥ लोकविजयाध्ययनं २ ॥ मुत्ता अमुणी, सया (प्र० सयमं) मुणिणो जागरंति । १०६ । लोयंसि जाण अहियाय दुक्खं समयं लोगस्स जाणित्ता इत्थ सत्थोवरए जस्सिमे सहाय रूवाय रायगंधाय फासाय अभिसमन्नागया भवंति । १०७ से आयवं नाणवं (से आयवी नाणवी पा०) बेयवं धमवं पन्नाणेहिं परियाणइ लोयं, मुणीति बुचे धम्मविऊ उज्जू आवट्टसोए संगमभिजाणइ । १०८ । सीउसिणच्चाई से निग्गंथे अरइस्सहे फरुसयं नो वेएइ जागरवेरोबरए वीरे एवं दुक्खा पमुक्खसि, जरामच्चुवसोणीए नरे सययं मूढे धम्मं नाभिजाणइ । १०९ । पासिय आउर (प्र० रिह) पाणे अप्पमत्ता परिवए, मंता य मइमं पास, आरंभजं दुक्खमिति णचा. माई पमाई पुण एई गन्भं. उबेहमाणो सदरूवेसु उज्जू माराभिसंकी मरणा पमुचई अप्पमत्तो कामेहिं उवरओ पावकम्मेहिं बीरे आयगुत्ते खेयन्ने, जे पज्जवजायसत्थस्स खेयण्णे से असत्यस्स खेयण्णे जे असत्थस्स वेण्णे मे पज्जवजायसत्थस्स खेयन्ने, अकम्मस्स वबहारो न बिज्जइ. कम्मु (प०म्म) णा उवाही जायइ, कम्मं च पडिलेहाए। ११० । कम्ममूलं (कम्माहूय पा० ) च जं छणं, पडिलेहिय सवं समायाय दोहिं अंतेहिं अदिस्समाणे तं परिन्नाय मेहाची विइत्ता लोगं वंता लोगसन्नं से मेहावी परिकमिज्जासित्तिवेमि । १११। अ० ३ उ० १ ॥ 'जाई च बुडिंट च इहऽज्ज! पासे, भूएहिं जाणे पडिलेह सायं । तम्हाऽतिविज्जे परमंति णचा, संमत्तदंसी न करेइ पार्व ॥ ४ ॥ (१)
४
आचारांग असयणे-३
मुनि दीपरत्नसागर
h