________________
(१६८) दूर करीत नाही यामुळे ते विशेषण नाही. ते सर्पत्व सामान्य विशेष्य कसे समजावे याचे उदाहरणं असे आहे. आपण काळा सर्प पाहिला तेव्हां काय पाहिले. १ तांबडे, पांढरे, हिरवे इत्यादि सपाहून भिन्न असा सपै पाहिला.असे उत्तर आपण द्यालना ? अर्थात् होय असे उत्तर आपणाकडून येईल. तेव्हां सर्पाचा काळेपणा हा इतर रंगाच्या सर्वांना दूर करतो. यावरून येथे काळेपणा हे विशेषण सर्प हैं विशेष्य होय. त्याचप्रमाणे विशेषधर्म देखील विशेष व विशेषण होतो. त्याला विशेषणत्व कसे येते हे वर स्पष्ट केले आहे. परंतु विशेषधर्म विशेष कसा होतो हे आपण पाहूं. 'सर्पाचा काळेपणा ' असे वाक्य आपण उच्चारिलें. यांत काळेपणा पुष्कळशा पदार्थाः मध्ये असतो. परंतु सर्व पदार्थांमध्ये सर्पत्वयुक्त काळेपणा कोठे आहे ! सर्पत्व विशिष्ट काळेपणा हा काळ्या सामध्ये आहे. तेव्हां सर्पत्व धर्माने काळेपणा हा नियत केला यास्तव काळेपणा येथे विशेष आहे असें मणण्यास काय हरकत आहे? यावरून विशेषधर्म विशेष कसा होतो हे व्यक्त झाले. .. . __ या वरच्या विवेचनावरून विशेषधर्म व सामान्य धर्म या दोहोंसही सामान्यता प्राप्त होईल अशी शंका मनामध्ये उत्पन्न होणे साहजिक आहे. सामान्य धर्मास सामान्यत्व येणे साहजिक आहे. कारण तो धर्म व्यापक आहे. परन्तु विशेष धर्मास सामान्यपणा कसा प्राप्त होतो हे आपण पाहूं. जसे काळा साप असें मटल्यावरून जो साप काळा आहे त्याचे सर्व अवयव काळेच आहेत काय? नाही पाठ काळी असते, शेपूट का असते परन्तु त्याचे पोट पांढरे असते. दांत पांढरे असतात. रक्त तांबडे असते. परन्तु असे असूनही आपण त्यास काळा साप असेच ह्मणतो यावरून आपल्या मणण्यांत काळेपणास सामा
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
