________________
(८५) सामग्रीसमन्वितो जीव एव सुख दुःखादिकार्यकर्ता भविष्यति । तत्क कार्यलिंगाद्भवेतव्यता अनुपी पते ? इत्याशंक्याह - अनीधा इत्य दि । न ईश्वरोजीश्वरोऽप्रभुरसमर्थः । कोसौ? जन्तुः प्राणी । कथभतो ! अई. क्रियातेः अहंक्रिय निअहंकारामोहरूपैरातः पीडितः। संसारी जीबो भक्तिव्यतानिरपेक्षोऽसमर्थ इत्यर्थः । क ? कार्येषु सुखादिषु । कथं ? संहत्य सुवादिकार्योत्पादकेप मंत्रतंत्रादिसहकारि कारणेषु मिलिव्वा ! यदि हि भवेतव्यतानपेक्षस्तत्सहिततामात्रेणात्मा तत्र समथः स्यात् तदा सर्वेषां तम हितानां समानं फलं स्यात् । न चैवमस्ति । समानोपदेशानां समानामंत्रतंत्र द्यनुष्ठायिनां समानामा वासानामधे केषांचितत्सकलं दृश्यते, केचित्तु निष्कलं । तो येषामदृष्टं प्रांज के तेषां तत्सफलं, अन्येषां तु निष्फलमिति सिद्वा तत्कागि भवित्व्यता । अत एवोतं इयमिति । इयं सकललो प्रसिद्ध कार्यलिंगतया भवितव्यता ॥
अथवा अलंध्यशक्तिर्भवितव्यतेयभित्ययुक्तं, संपारमोक्ष दिकार्याणामीश्वरकृतत्वादिल्याशंक माह --अहंक्रियातः संसारी जन्तुः । अनीश्वरो न विद्यते ईश्वरः कारणमस्येत्यनीश्वरः । क ? संहय कार्येषु संहत्यानि संघातरूपाणि ( बहूनी त्यर्थः ) यानि कार्याणि तेषु । अयमर्थः ईश्वरस्य एकस्वभावस्य आप्तस्य च विभिन्न देशकालाकारनरकादिकार्यकर्तृत्वमयुक्तं, एकस्वभावाभावानुषङ्गत् निजत्वप्रसंगाच्च । तददृष्टवशात्तथा कतृत्व सिद्धे, ईश्वरस्यापि भवितव्यतावशात्प्रवृत्तिस्तस्मान्नासौ प्राणिनां दुःखादिकार्येषु कारणं, किन्तु भवितव्याब तत्कारणं । इत्येवं साधु यया भवति तथावादरिक्तवान् । ततः सिध्दं भवितव्यताया अलंव्यशक्ति वम् । ___ मराठी अर्थः-दैव हैं अलंध्यशक्तियुक्त आहे. या दैवालाच भविताना, कर्म, भाग्य अशी नावे आहेत. पण हे दैव सामर्थ्यशाली आहे हे ओळवण्यास मार्ग काय अशी शंका साहजिक मनामध्ये उभी राहते. कारण, प्रत्यक्षप्रमाणाने दैव
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
