Page Text
________________
सू० १११३] प्रामाण्यवादः
१६७ नाप्यनुमानतः, लिङ्गाभावात् । अथार्थप्राकट्यं लिङ्गम् ; तत्कि यथार्थत्वविशेषणविशिष्टम् , निर्विशेषणं वा? प्रथमपक्षे तस्य यथार्थत्वविशेषणग्रहणं प्रेथमप्रमाणात्, अन्यस्माद्वा? आद्यपक्षे परस्पराश्रयः दोषः । द्वितीयेऽनवस्था । निर्विशेषणात्तत्प्रतिपत्तौ चातिप्रसंङ्गः। प्रत्यक्षानुमानाभ्यां तत्प्रामाण्यनिश्चये स्वतः प्रामा-५ ण्यव्याघातश्च ।
यच्च संवादात्पूर्वस्य प्रामाण्ये चक्रदूषणम् ; तदप्यसङ्गतम् ;न खलु संवादात्पूर्वस्य प्रामाण्यं निश्चित्य प्रवर्त्तते, किन्तु वह्निरूपदर्शने सत्येकदा शीतपीडितोऽन्यार्थ तद्देशमुपैसपन् कृपालुना वा केनचित्तद्देशं वढेरानयने तत्स्पर्शविशेषमनुभूय तद्रूपस्पर्शयोः सम्ब-१० न्धमवगम्यानभ्यासदशायां 'ममायं रुपप्रतिभासोऽभिमैतार्थक्रियासाधनः एवंविधप्रतिभासत्वात्पूर्वोत्पन्नैवंविधप्रतिभासवत्' इत्यनुमानात्साधननिर्भासिज्ञानस्य प्रामाण्यं निश्चित्य प्रवर्तते । कृषीवलायोपि ह्यनभ्यस्तबीजादिविषये प्रथमतरं तावच्छरावा
१ प्राकट्यं प्रामाण्याविनाभावि भवति तच्च यत्र ज्ञानेस्ति तत्र प्रामाण्यमिति । २ प्रमाणप्रामाण्यमस्ति यथार्थप्राकट्यात् । ३ प्राकट्यमात्रम् । ४ लिङ्गस्य । ५ प्रथमजलशानात् । ६ प्रमाणात् । ७ प्रमाणभूतप्रथमशानात्साधनस्य यथार्थत्वविशेषणग्रहणं गृहीतविशेषणविशिष्टात्साधनात्प्रथमज्ञानस्य प्रामाण्यनिश्चय इति । ८ लिङ्गात् । ९ प्रामाण्यशप्तौ । १० मिथ्याशानेऽपि प्रामाण्यं स्यादित्यर्थः। ११ पूर्वशानग्राहि द्वितीय प्रत्यक्षम् । १२ पूर्वज्ञानस्य । १३ किञ्च । १४ अर्थक्रियारूपात् । १५ परोक्तम् । १६ जलादिज्ञानस्य । १७ नरः। १८ नरः। १९ पुष्पार्थ। २० गच्छन् । २१ उष्णस्पर्शम्। २२ अविनाभावम् । २३ भास्वर । २४ शीतापहरणलक्षण । २५ पिङ्गाङ्गभासुररूप । २६ शीतापनोदस्य साधनमग्निः । २७ जल ।
1"तद्धि फलं निर्विशेषणं वा स्वकारणस्य ज्ञातृव्यापारस्य प्रामाण्यमनुमापयेद् , यथार्थत्वविशिष्टं वा ?" न्यायमं० पृ० १६८ । न्यायकुमु० पृ० २०१ । सन्मति. टी० पृ० १४ । स्या० रत्ना० पृ० २५६ ।।
2 "यच्च संवादशानात् साधनशानप्रामाण्यनिश्चये चक्रकदूषणमभ्यधायि; तदसङ्गतम् ; यदि हि प्रथममेव संवादशानात् साधनज्ञानस्य प्रामाण्यं निश्चित्य प्रवर्तेत तदा स्यात्तदूषणम् , यदा तु वहिरूपदर्शने सत्येकदा शीतपीडितोऽन्यार्थ तद्देशमुपसर्प. स्तत्स्पर्शमनुभवति कृपालुना वा केनचित्तद्देशं वढेरानयनेतदाऽसौ वह्निरूपदर्शनशानयोः सम्बन्धमवगच्छति एवं स्वरूपो भावः एवंभूतप्रयोजननिवर्तकः इति... "
सन्मति० टी० पृ० १६ । स्था० रत्ना० पृ० २५५ । 3 "कृषीवलादयोऽपि हि अनभ्यस्ते बीजादिगोचरे प्रथमम् विहितमधुरनीराव. सिक्तमकुमारमृदि शरावादौ कतिपयशाल्यादिबीजकणगणावपनादिना बीजाबीजे
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003838 |
| Book Title | Pramey Kamal Marttand |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mahendrakumar Shastri |
| Publisher | Satya Bhamabai Pandurang |
| Publication Year | 1941 |
| Total Pages | 920 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |