________________
त्रिषष्टिशलाकापुरुषचरित्रम्
२१ नलगर्भशरावसम्पुटमुशलादिकं मङ्गलकृत्यम्। देह्यघं देह्यर्घमिति चोञ्चारिता धवलाः । अर्घदायिन्या क्षिप्त्वा कण्ठे कौसुम्भं वासः समाकृष्य नीतः स्वामी मातृगृहम् । बद्धं हस्ते समदनफलं कङ्कणसूत्रम् । शम्यश्वत्थादिनिर्मितः समर्पितो हस्तलेपः कन्ययोः पाणिसम्पुटे । प्रभुणा च गृहीतौ तयोः पाणी । प्रक्षिप्ता हस्तसम्पुटमध्ये शक्रेण स्वोमिका । कृतस्तारामेलकः । प्रभुसमीपे देवाः, कन्यासमीपे देव्यश्च प्रवृत्ताः कौतुकधवलान् गातुम् । वध्वौ द्वावप्यञ्चलौ कट्यामारोप्य, वधूवरं नीतं वेदिगृहे । प्रत्यक्षीकृतः कुण्डे देवैरग्निः । परितश्चाग्निं दत्ता प्रदक्षिणा यावत् पूर्णाऽष्टमङ्गली । कृतः पाण्योरञ्चलयोश्च मोक्षः । कृतमिन्द्रेण देवीभिश्च नृत्तम् । इत्यादि कृत्वा गतः शक्रः स्वं स्थानम् । इयं सर्वत्र विवाहस्थितिः ।।
विवाहानन्तरं ताभ्यां समं प्रभो गाननासक्तमनुभवतः किञ्चिदूनेषु पूर्वलक्षेषु षट्सु गतेषु सर्वार्थसिद्धतश्च्युत्वा बाहुपीठजीवौ सुमङ्गलादेव्याः कुक्षौ युग्मित्वेनाऽवतीर्णी, तयोश्चैकश्चतुर्दशस्वप्नसूचितचक्रवर्तिजन्मा पुमानन्यः स्त्री । सुबाहुमहापीठजीवौ सुनन्दायाः कुक्षौ युग्मित्वेनोत्पन्नौ । तयोरप्येकः पुरुषोऽन्यः स्त्री । समये सुमङ्गला सुषुवे भरतब्राह्मयौ । सुनन्दा तु बाहुबलिसुन्दयौं पुनरपि सुमङ्गला पुत्राणां युग्मान्येकोनपञ्चाशतं प्रसूता ।।
तदानीं च कालप्रभावात् कल्पद्रुमाः क्रमेण क्रमेण हीनफलाः जाताः । कषायाश्च वृद्धिं गताः । प्रजाश्च नीत्युल्लङ्घिन्योऽभूवन् । ज्ञानत्रयधरेण च प्रभुणा प्रजानां राजनीतिः प्ररूपिता । ताभिर्याचितो राजानं श्रीनाभिस्तेनाप्यर्पितः श्रीऋषभो राजा तदभिषेकाय गतो लोको जलमानेतुम् । अत्रान्तरे शक्रेणागत्य सर्वाङ्गं विलिप्य विभूषितः स्वामी रत्नालङ्कारैः । लोकेन चागतेन विचार्य विचार्य प्रक्षिप्त जलं प्रभुचरणयोस्ततो रञ्जितेन शक्रेण प्रोक्तं विनीता इमे ततो नगर्यपि विनीताऽस्त्विति द्वादशयोजनदैर्ध्या नवयोजनविस्तारा प्राज्यवस्त्ररत्नधनधान्यनिरन्तरा निर्मापिता पुरीन्द्रेण। विनीतेती च कृतं नाम । जन्मतो विंशतौ पूर्वलक्षेषु गतेषु प्रभुः पित्रा शक्रेण च राज्ये न्यस्तः । जन्मान्तराभ्यस्तराज्यनीतिना च प्रभुणाऽमात्यादीनां स्थापना कृता। उग्रा आरक्षाः, भोगा मन्त्रिप्रभृतयः, राजन्या समवयसः, शेषाश्च क्षत्रियाः पत्तिप्रायाः
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org