________________
हठयोगप्रदीपिका
कुंडलिनी के पर्याय १०४. कुटिलांगी कुंडलिनी भुजङ्गी शक्तिरीश्वरी ।
कुंडल्यरु धती चैते शब्दाः पर्यायवाचकाः ।। १०५. उद्घाटयेकपाटं तु यथा कंचिकया हठात् ।
कुंडलिन्या तथा योगी मोक्षद्वारं विभेदयेत् ।। १०६. येन मार्गेण गंतव्यं ब्रह्मस्थानं निरामयम् ।
मुखेनाच्छाद्य तवारं प्रसुप्ता परमेश्वरी ॥ १०७. कदोवं कुण्डलो शक्तिः सुप्ता मोक्षाय योगिनाम् ।
बन्धनाय च मूढानां यस्तां वेत्ति स योगवित् ।। १०८. कुण्डली कुटिलाकारा सर्पवत्परिकीर्तिता ।
सा शक्तिश्चालिता येन स मुक्तो नात्र संशयः ॥ १०६. गङ्गायमुनयोर्मध्ये बालरंडा तपस्विनीम् ।
बलात्कारेण गृह्णीयात्तद्विष्णोः परमं पदम् ।। ११०. इडा भगवती गङ्गा पिंगला यमुना नदी ।
___ इडापिंगलयोर्मध्ये बालरंडा च कुण्डली । शक्तिचालन मुद्रा १११ पुच्छे प्रगृह्य भुजगी सुप्तामुबोधयेच्च ताम् ।
निद्रां विहाय सा शक्तिरू+मुत्तिष्ठते हठात् ।। ११२. अवस्थिता चैव फणावती सा, प्रातश्च साय प्रहरार्धमात्रम् ।
प्रपूर्य सूर्यात्परिधानयुक्त्या प्रगृह्य नित्यं परिचालनीया ॥ ११३. ऊर्ध्वं वितस्तिमात्रं तु विस्तारं चतुरंगुलम् ।
मृदुलं धवलं प्रोक्तं वेष्टितांबरलक्षणम् ॥ ११४. सति वज्रासने पादो कराभ्या धारयेद्दढम् ।
गुल्फदेशसमीपे च कंदं तत्र प्रपीडयेत् ।। ११५. वज्रासने स्थितो योगी चालयित्वा च कुंडलीम् ।
कुर्यादनंतरं भस्त्रां कुण्डलीमाशु बोधयेत् ।। ११६. भानोराकुंचन कुर्यात्कंडलीं चालयेत्ततः ।
मृत्युवक्रगतस्यापि तस्य मृत्युभयं कुतः ॥ ११७. मुहूर्तद्वयपर्यन्तं निर्भयं
चालनादसौ ऊर्ध्वमाकृष्यते किंचित्सुषुम्नायां समुद्गता ॥ ११८. तेन कुंडलिनी तस्याः सुषुम्नायां मुखं ध्रुवम् ।
जहाति तस्मात्प्राणोऽयं सुषुम्नां व्रजति स्वतः ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
