________________
1
1
1
६० राय धनपतसिंघ बहारका जैनागमसंग्रह नाग तेतालीस (४३)-मा. निदर्शितः । पुलास्तु विहं गच्छन्तीति विहंगमास्तत्र गमनमेषां स्वतः परतश्च संजवत्यत्र स्वतः परिगृह्यते । विहंगमा इति च प्राकृतशैल्या जीवापेक्षया चोक्तमन्यथा प्रत्य विहंगमानीति वक्तव्यम् । एष जावविहंगमः । कथम् । गुण सिद्ध्यान्वर्थसंबन्धेन । प्राकृतशैल्या चान्यथोपन्यास इति गाथार्थः । एवं गुण सिद्ध्या जाव विहंगम उक्तः । सांप्रतं संज्ञासिया निधातुकाम ह ॥ सन्ना सिद्धिं पप्पा, विहंगमा होति परिको सवे ॥ इह पुण अहिगारो, विहासगमणेहिं नमरेहिं ॥ १२७ ॥ व्याख्या ॥ संज्ञानं संज्ञा नाम रूढिरिति पर्यायाः । तया सिद्धिः संज्ञासिद्धिः संज्ञासंबन्ध इति यावत् । तां संज्ञा सिद्धिं प्राप्याश्रित्य । किम् । विहे गद्यन्तीति विहंगमा जवति । के । पा येषां सन्ति ते पक्षिणः । सर्वे समस्ता हंसादयः । पुलादीनां विहंगमत्वे सत्यप्यमीषामेव लोके प्रतीतत्वात् । इवमनेकप्रकारं विहंगमम निधाय प्रकृतोपयोगमुपदर्शयति । इह सूत्रे | पुनः शब्दोऽवधारणे । इहैव नान्यत्राधिकारः प्रस्तावः प्रयोजनम् | कैरित्याह । विहायोगमनैराकाशगमनैर्ब्रमरैः षट्पदैरिति गाथार्थः ॥ दाणेत्ति दत्तगिएहण - जत्ते जज सेव फासुगेरहणया ॥ एस तिगंमि निरया, उवसंहारस्स सुद्धि श्मा ॥ १२८ ॥ व्याख्या ॥ दानेति । सूत्रे दानग्रहणं दत्तग्रहणप्रतिपादनार्थम् । दत्तमेव गृह्णन्ति नादत्तम् । नक्त इति जक्तग्रहणं " जज सेवायाम्" इत्यस्य निष्ठान्तस्य जवति । अर्थश्चास्य प्रासुकग्रहणं प्रासुकमाधा कर्मादिरहितं गृह्णन्ति नेतर दिति । एसति । एषणाग्रहणम् । एषणा त्रितये गवेषणादिलक्षणे निरताः सक्ताः । उपसंहारस्योपनयस्य शुद्धिरियं वक्ष्यमाणलक्षणे ति गाथार्थः ॥ वि जमरमदुयरिगणा, अविदिन्नं या वियंति कुसुमरसं ॥ समणा पुण जगवंतो, नादिन्नं नोतुमिति ॥ २९ ॥ व्याख्या ॥ अपि मरमधुकरीग्रहण मिहापि स्त्रीसंग्रहणार्थं जातिसंग्रहार्थमिति चान्ये । श्रविदत्तं संतं । किम् । पिबन्ति कुसुमरसं कुसुमासवम् । श्रमणाः पुनर्भगवन्तो नादत्तं नोक्तुमिष्ठन्तीति विशेषः । इति गाथार्थः । सांप्रतं सूत्रेणैवोपसंहार विशुद्धिरुच्यते । कश्चिदाह । दाणमत्तेसणे रया इत्युक्तम् । यतएवमतएव लोको जत्याकृष्टमानसस्तेभ्यः प्रत्याधाकर्मादि । अस्य ग्रहणे सत्वोपरोधः । श्रग्रहणे स्ववृत्त्यलाज इत्यत्रोच्यते । वयं चेत्यादिसूत्रम् ।
I
वयं च वित्तिं लनामो, नय को नवदम्मइ ॥ महागडे रीयंते, पुप्फेसु जमरा जहा ॥ ४ ॥
(अवचूरिः ) लप्स्यामः प्राप्स्यामः । यथा न कश्चिडुपहन्यते । यथाकृतेषु गृहस्थैः स्वार्थ कृतेषु रीयन्ते छन्ति ॥ ४ ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org