________________
दशवैकालिके द्वितीया चूलिका ।
६०३
ततस्तस्य पादौ नत्वा यज्ञवाटोपस्करं दत्वा तान् साधून् गवेषयन्नाचार्यान्ते गत्वा धर्ममाकर्ण्य व्रतमादाय चतुर्दशपूर्वी जातः । तछूते तस्य जार्या तरुणीयमिति कृत्वा स्वजनैरस्ति तव जठरे किञ्चिदिति पृष्टा मणयमित्यूचे । ततः पुत्रे जाते सति तदेव नाम कृतम् । तेनाष्टवार्षिकेण मातृतः पितरं धृतव्रतं ज्ञात्वा नंष्ट्रा जनकान्ते ग न्तुमिता चम्पायां गतम् । श्राचायैर्वहिर्भूमिगतैर्दृष्टः सः । तेन च दीक्षितः । द्वयोः स्नेहो जातः । पृष्ठायाः स्वसुतं ज्ञात्वा चतुर्दशपूर्वी कारणे निर्यूहति । अन्तिमस्तु श्रवश्यं निर्यूहति । ममापीदं कारणं संजातम् । इति निश्चित्येदं निर्यूढम् ॥ दशवैकालिकारार्थमाह ॥ मागं पमुच्च स - नवेण निहिया दसप्रयणा || वेवालिश्राइ रवि
तुम्हा दसका लिांनाम ॥ २ ॥ मनकं प्रतीत्या श्रित्य निर्यूढानि पूर्वगताडुद्धृत्य विरचितानि दशाध्ययनानि द्रुमपुष्पिकादीनि सनिवध्ययनप्रान्तानि । विगतः कालो विकालो विकलनं वा विकालः । सकलः खमश्चेति तस्मिन्विकाले अपराह्नेऽतिक्रान्ते तृतीय पौरुषी रूपे स्थापितानि न्यस्तानि तस्मादकशालिकं नाम । विकाले निर्वृत्तं वैकालिकं दशवैकालिकं वा ॥ २ ॥ यं प्रतीत्य कृतं तद्वक्तव्यतामाह । बहिंमासे हिं
हां, अयणमिणं तु श्रमणगेण ॥ बम्मासा परिश्रा, यह कालगर्न समाहीए ॥ ३ ॥ षद्धिर्मासैरधीतमध्ययनमिदम् । आर्यश्चासौ मनकश्च आर्यमन कस्तेन परमासा एव पर्यायकालः । अथ कालगतः समाधितः शुभलेश्यायोगेन । अत्रायंजावः । तेनैतावता श्रुतमाराधितमेवेत्यन्येऽप्येतदनुष्ठानत श्राराधका जवन्ति ॥ ३ ॥ श्रदसुपायं, खासी सिजनवा तहिं थेरा ॥ जसनदस्स य पुछा, कहणा अ विचाल - या संघे ॥ ४ ॥ श्रानन्दाश्रुपातमहो धाराधितमनेनेति हर्षाश्रुमोचन मकार्षुः शय्यं वास्तत्र तस्मिन् काले स्थविरः श्रुतपर्यायघृको यशोजप्रस्तस्य च शय्यजव शिष्यस्य गुर्वश्रुपातदर्शनेन किमेतदाश्चर्यमिति विस्मितस्य पृष्ठा किमेतदकृत पूर्वमित्येवम् । शय्यंजवकथिताच्च इह सुतोऽयं मे इत्येवंरूपाछब्दादनुतापो यशोद्रादीनां गुराविव गुरुपुत्रेऽपि वर्त्तितव्यमिति न कृतमिदमस्म जिरेवम्भूतः । तत श्राचार्यः संघ प्रत्याह । एतडुपकाराय मयाल्पायुषमेनमधिकृत्येदं शास्त्रं निर्यूढं किमत्र युक्तमिति निवेदिते विचारणा संधे कालह्रासदोषादिदमेव प्रनृतसत्वानामुपकारक मतस्तिष्ठत्वेतदित्येवंभूता स्थापना चेति ॥ ४ ॥ इति दशवे - कालिकावचूरिः समाप्ता ॥ शुभम् ॥
बालावबोधनो उपसंहार.
वे दशवेकालिका कर्ता श्री शय्यंजव मुनि तथा तेमना शिष्य मनकमुनि ए
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org