________________
दशवैकालिके दशममध्ययनम् ।
६३१ पथात् संसारमार्गात् समुझरत्युत्तारयति। किं कृत्वा। जातिमरणं संसारमूलं विदित्वा। किं जातिमरणम् । महालयं महाजयकारणम् । किंनूतो मुनिः। तपसि रतः । तपःकरणतत्परः। किंजूते तपसि । श्रामण्ये श्रमणानां संबन्धिनि शुझे । स निनुः ॥ १४ ॥
(टीका.) निकुस्वरूपानिधानाधिकार एवाह । अनि ति सूत्रम् । अस्य व्याख्या । श्रनिनूय परा जित्य कायेन शरीरेणापि न निकुसिझान्तनीत्या मनोवागन्यामेव । कायेनाननिनवे तत्त्वतस्तदनभिजवात् । परीषहान् हुदादीन् ।समुकरत्युत्तारयति । जातिपथात्संसारमार्गादात्मानम् । कथमित्याह । विदित्वा विज्ञाय जातिमरणं संसारमूलं महानयं महाजयकारणं तपसि रतः सक्तः । किंजूत इत्याह । श्रामण्ये श्रमणानां संबन्धिनि । शुभ ति नावः । य एवंनूतः स नितुरिति सूत्रार्थः॥१४॥
हबसंजए पायसंजए, वायसंजए संजदिए॥
अन्नप्परए सुसमादिअप्पा, सुत्तबं च विआण जे स निस्कू॥२५॥ (श्रवचूरिः) हस्तसंयतः पादसंयतः कारणं विना कूर्मवहीन श्रास्ते। कारणे च यतनया प्रयुङ्क्ते । वासंयतोऽकुशलवाग्निरोधात् । संयतेन्जियो निवृत्तविषयप्रसरः। अध्यात्मरतः प्रशस्तध्यानासक्तः । सुसमाहितात्मा ध्यानापादकगुणेषु सूत्रार्थं च यथावस्थितं जानाति यः। स निकुः॥ १५ ॥
(अर्थ.) तेमज हब इत्यादि सूत्र. (जे के०) यः एटले जे (हबसंजए के) हस्तसंयतः एटले कारण विना हाथ हलावे चलावे नहि एवा, (पायसंजए के) पादसंयतः एटले कारण विना पगने पण हलावे चलावे नहि एवा, (वायसंजए के०) वाक्संयतः एटले कारण पडे निर्दोष वाणी बोले, नहि तो मौन राखे एवा, (संजदिए के० ) संयतेन्जियः एटले सर्वे इंजियोने वशमां राखनार एवा, ( अन्नप्परए के०) अध्यात्मरतः एटले शुजध्यानने चितवनार एवा अने (सुसमा हथप्पा के०) सुसमाहितात्मा एटले गुणोने विषे दृढ ने श्रात्मा जेमनो एवा होय . ( च के०) अने ( सुत्त के०) सूत्रार्थं एटले सूत्रने तथा अर्थने यथार्थपणे ( विश्राण के० ) विजानाति एटले जाणे. ( स के०) सः एटले ते ( जिस्कू के० ) निकुः एटले साधु कदेवाय . ॥ १५ ॥ - (दीपिका.) पुनराह । यः साधुईस्तसंयतः पादसंयत इति कारणं विना कूर्मवहीन आस्ते । कारणे च सम्यग्गठति । तथा यो वाक्संयतः अकुशलवचन
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
