________________
दशवैकालिके प्रथमाध्ययनम् ।
४ए तदन्वाख्यानाच्च तद्देशद्वारमधुना तदोषद्वारावयवार्थप्रचिकटविषयोपन्यासार्थ गाथावयवमाह।चजह तदोस।चतुर्धा तदोष इत्युदाहरणदोषोऽनुस्वारस्त्वलादाणिकः। अथवोदाहरणेनैव सामानाधिकरण्यं ततश्च तद्दोषमिति तस्योदाहरणस्यैव दोषा यस्मिंस्तत्तदोषमिति गाथार्थः। उपन्यस्तं चातुर्विध्यं प्रतिपादयन्नाह ॥पढमं अहम्मजुत्तं, पडिलोमं अत्तणो उवन्नासं ॥ पुरुवणियं तु चन, अहम्मजुत्तंमि नलदामो ॥ ७ ॥ व्याख्या ॥ प्रथममाद्यमधर्मयुक्तं पापसंबझमित्यर्थः । तथा प्रतिलोमं प्रतिकूलं आत्मन उपन्यास इत्यात्मन एवोपन्यासस्तथा निवेदनं यस्मिन्निति । पुरुपनीतं चेति पुष्टमुपनीतं निगमितमस्मिन्निति चतुर्थमिदं वर्तते । अमीषामेव यथोपन्यासमुदाहरणैर्लावार्थमुपदर्शयति । अधर्मयुक्त नलदामः कुविन्दः कोलिकः खलु लौकिकमुदाहरणमिति गाथाक्षरार्थः । पर्यन्तावयवार्थः कथानकादवसेयस्तच्चेदम् । चाणकण णंदे उबाश्ए चंदगुत्ते रायाणए विए एवं सवं वमित्ता जहा सिकाए तब णंदसतिएहिं मणुस्सेहिंसह चोरग्गाहो मिलिटणगरं मुस। चाणको विअन्नं चोरग्गाहं च पविजकामो तिदमंगडेऊण परिवायगवेसेण णयरं पविठो । गउँ णलदामकोलियसगासं । उवविठो वणणसालाए।अब तस्स दार मकोडएहिं खा । तेण कोलियेण बिलं खणित्ता दहा। ताहे चाणकण नम किं एए डहसि।कोलि जण। जश् एए समूलजाला ण उहाऊंति तो पुणो वि काश्स्संति । ताहे चाणकण चिंतियं। एस मए लको चोरग्गाहो। एस एंदतेणया समूलया उकारिस्सिहि।चोरग्गाहो कजे। तेण तिखंडिया विसंनिया। अम्हे संमिलिया मुसामो त्ति।तेहिं अन्ने वि थरकाया जे तब मुसगा बहुया सुहतरागं मुसामो त्ति । तेहिं अन्नेवि अकाया । ताहे ते तेण चोरग्गाहेण मिलिऊण सवे वि मारिया। एवं अहम्मजुत्तं ण जाणियवं ण य कायवं ति।इदं तावलौकिकमनेन लोकोत्तरमपि चरणकरणानुयोगं व्यानुयोगं चाधिकृत्य सूचितमवगन्तव्यम् । एकग्रहणात्तजातीयग्रहणमिति न्यायात् । तत्र चरणकरणानुयोगेन ॥णेवं अहम्मजुत्तं, कायवं किं वि जाणियत्वं वा ॥ थोवगुणं बहुदोसं, विसेस गणपत्तेणं ॥ तम्हा सो अन्नेसि, पि आलंबणं हो । अव्यानुयोगे तु॥वादम्मितहारूवे, विद्यायबलेण पवयणकाए ॥ कुद्या सावऊं पिहु,जह मोरीणनलिमादीसु॥सो परिवायगो विलरकीकर्ड त्ति।उदाहरणदोषता चास्याधर्मयुक्तत्वादेव नावनीयेति।गतमर्मयुक्तछारमधुना प्रतिलोमहारावयवार्थव्याचिख्यासयाह॥पडिलोमे जह अनर्ज, पद्योयं हर अवहिर्ज संतो ॥ गोविंदवायगो वि य, जह परपकं नियत्ते॥७॥ व्याख्या॥प्रतिलोमे उदाहरणदोषे यथा अनयोऽजयकुमारः प्रद्योतं राजानं हृतवान्।अपहृतः सन्नित्येतज्ज्ञापकमिह च त्रिकालगोचरसूत्रप्रदर्शनार्थो वर्तमान निर्देश इत्यदरार्थः।नावार्थः कथानकादवसेयः। तच्च यथाव
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org