________________
३७२ राय धनपतसिंघ बहाउरका जैनागमसंग्रह, नाग तेतालीस-(४३)-मा. स्थावरार्थः । विविधो छिपदार्थः । दश विधश्चतुष्पदार्थः । अनेकविध एवेत्यनेकविधः कुप्यार्थः । सर्वेषामप्यमीषां चतुर्विशत्या दिसंख्या निहितानां धान्यादीनां विनागं विशेषमथानन्तरं संप्रवदयामीत्यर्थः॥ १७ ॥ धन्नाई चनवीस, जवगोहुमसालिवीहिसहीथा ॥ कोदवअणुया कंगू, रालग तिल मुग्ग मासा य ॥ १७ ॥ अयसिहरिमिबतिउडग-निप्फावसिलिंद रायमासा अ॥श्रकृमसूर तुवरी,कुल तह धन्नगकलाया॥१॥ व्याख्या ॥ धान्यानि चतुर्विशतिः। यवगोधूमशालिव्रीहिषष्टिकाः। कोजवाणुकाः। कंगुरालकतिलमुजमाषाश्च।अतसीहरिमन्थ त्रिपुटकनिष्पावसिविन्दराजमाषाश्च।श्कुमसूरतुवर्यः।कुलबा धान्यककलायाश्चेति। एतानि प्रायो लौकिकसिझान्येव । नवरं षष्टिकाः शालिन्नेदाः । कङ्गुदकङ्गुः । तभेदो रालकः। हरिमन्थाः कृष्णचणकाः। निष्पावा वह्याः । राजमाषाश्चवलकाः। शिलिन्दा मकुष्ठाः । धान्यकं कुस्तुंजरी। कलायका वृत्तचणका इति गाथाघ्यार्थः ॥ १७ ॥ १५ ॥ उक्तो धान्य वित्नागः। अधुना रत्न विजागमाह ॥रयणाणि चवीसं, सुवन्नतनतंबरययलोहाई ॥ सीसगहिरन्नपासा- एवरमणिमोतिअपवालं ॥ ॥२०॥ संखो तिणिसा गुरु--चंदणाणि वढामिला णि कहाणि ॥ तह चम्मदंतवाला। गंधा दवोसहाशे च ॥ १ ॥ व्याख्या ॥ रत्नानि चतुर्विंशतिः । सुवर्णत्रपुताम्ररजतलोहानि । सीसकहिरण्यपाषाणवज्रमणिमौक्तिकप्रवलानि । शङ्खतिनिशागरुचन्दनानि । वस्त्रा मिलानि काष्ठानि । तथा चर्मदन्तवाला गन्धाः । अव्यौषधानि च । एतान्यपि प्रायो लोकप्रसिझान्येव । नवरं रजतं रूप्यम् । हिरण्यं रूपकादि । पाषाणा विजातिरत्नानि । मणयो जात्यानि । तिनिशो वृदविशेषः । अमिलानि :
वस्त्राणि । काष्ठानि श्रीपादिफलकादीनि । चर्माणि सिंहादीनाम् । दन्ता गजादीनाम् । वालाश्चमर्यादीनाम् । अव्यौषधानि पिप्पत्यादीनीति गाथाघ्यार्थः ॥ २०॥ २१॥ उक्तो रत्न विनागः। स्थावरादिविजागमाह ॥ नूमी घरा अ तरुगण, तिविहं पुण थावरं मुणेअवं ॥ चकारबछमाणुस, तिविहं पुण हो उपयं तु॥ २२ ॥ व्याख्या ॥ नूमिहाणि तरुगणाश्च । चशब्दस्य व्यवहित उपन्यासः। त्रिविधं पुनरोघतः स्थावरं मन्तव्यम् । पुनः शब्दो विशेषणार्थः। किं विशिनष्टि । खगतान् नेदान् । तद्यथा। नूमिः क्षेत्रम्। तच्च विधा।सेतु केतु सेतुकेतु च।गृहाणि प्रासादाः। तेऽपि त्रिविधाः। खातोतितोलयरूपाः। तरुगणा नालिकेर्याद्यारामा इति। चक्रारबझमानुषमिति। चकारबर्क गन्त्र्यादि। मानुषं दासादि। एवं छिपदं पुनर्नवति हिविधमिति गाथार्थः ॥२२॥ उक्तं स्थावरादि । चतुष्पदमाह ॥ गावी महिसी उहा, अयएलगथासयासतरगा श्र। घोडग गदह हबी, चनप्पयं हो दसहा ज॥२३॥ व्याख्या॥गौमहिषी उष्ट्री अजा एडका
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org