________________
दशवैकालिके चतुर्थाध्ययनम् ।
१७५ म्यत इति गाथार्थः ॥ जो पुण मूले जीवो, सो निवत्तर जा पढमपत्तं ॥ कंदाइ जाव बीयं, सेसं अन्ने पकुवंति ॥ए। ॥ व्याख्या ॥ यः पुनर्मूले जीवो बीजगतोऽन्यो वा स निर्वर्तयति । यावत् प्रथमपत्रं तावदेक एवेति । अत्रापि जावार्थः पूर्ववदेव । कन्दादि यावहीजं शेषमन्ये प्रकुर्वन्ति । वनस्पतिजीवा एव । व्याख्याध्यपदेऽप्येतदविरोधि । एकतः समुन्नावस्थाया एव प्रथमपत्रतया विवदितत्वात्तदनु कन्दादिजावतः । अन्यत्र कन्दादेवनस्पतिन्नेदत्वात्तस्य च प्रथमपत्रोत्तरकालमेव नावादिति गाथार्थः। अतिदेशमाह ॥ सेसं सुत्तप्फासं, काए काए अहक्कम बूया ॥ अनयणबा पंच य, पगरणपयवंजणविसुद्धा ॥शए ॥ व्याख्या ॥ शेषं सूत्रस्पर्श उक्तलक्षणम् । काये काये पृथिव्यादौ यथाक्रमं यथापरिपाटि ब्रूयात्। अनुयोगधर एव । न केवलं सूत्रस्पर्शमेव । किं तु अध्ययनार्थान्पञ्च च प्रागुपन्यस्तान् जीवाजीवालिगमादीन् प्रकरणपदव्यञ्जनविशुद्धान् ब्रूयात् सूत्र एव । जीवानिगमः काये काये इत्यनेनैव लब्ध इति । पञ्चग्रहणमन्यथा षडिहाधिकारा इति । प्रक्रियन्तेऽर्था अस्मिन्निति प्रकरणम् अनेकार्थाधिकारवत्कायप्रकरणादि । पदं सुबन्तादि। कादीनि व्यञ्जनानि । एनिर्विशुद्धान् ब्रूयादिति गाथार्थः॥ से जे पुण श्मे अणेगे बहवे तसा पाणा। तं जहा। अंडया पोयया जराउया रसया संसेश्मा समुचिमा प्निया नववाश्या । जेसिं केसि चि पागाणं अनिकंतं पडिकंतं संकुचियं पसारियं रूयं नंतं तसियं पलायं आगगशविन्नाया।जे य कीडपयंगा।जा य कुंथुपिपीलिया। सवे बेइंदिया सवे तेदिया सत्वे चनरिंदिया सवे पंचिंदिया सवे तिरिकजोणिया सवे नेरझ्या सव्वे मणुआ सवे देवा सवे पाणा परमादम्मिा । एसो खलु बहो जीवनिका तसकान त्ति पवुच्च॥
(अवचूरिः) इदानीं त्रसाधिकारमाह । सेशब्दोऽथशब्दार्थः । ये पुनरमी बालादीनामपि प्रसिझा अनेके बीडिया दिनेदेन । बहव एकैकस्यां जातौ त्रसन्तीति त्रसाः प्राणा विद्यन्ते जब्बासादयो येषां ते प्राणाः ।प्राणग्रहणं गतित्रसनिरासार्थम् । तद्यथा अएकाजाता एफजाः। पदिगृहकोकिलादयः। जरायुरहितो गर्नः पोतः। पोताजायन्ते पोतजाः हस्तिवदगुलीचर्मजलौकादयः । जरायुवेष्टिताङ्गा जायन्ते जरायुजा गोमहिष्यजानरादयः । रसाजाता रसजा थारनालदधितीमनादिषु कृमयोऽतिसूदमाः। संस्वेदाजाताः संखेदजा मत्कुणयूकादयः। संमूर्चनाजाताः संमूर्वजाः शलनपिपीलि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
