Page Text
________________
१७४ राय धनपतसिंघ बदाउरका जैनागमसंग्रह, नाग तेतालीस-(४३)-मा. वात् । तथा तृणलतावनस्पतिकायिका इत्यत्रतृणलताग्रहणं खगतानेकनेदसंग्रहार्थम् । वनस्पतिकायिकग्रहणं सूदमबादरायशेषवनस्पतिजेदसंग्रहार्थम् । एतेन पृथिव्यादीनामपि खगताः पृथिवीशर्करादयः, तथावश्यायमिहिकादयः, तथा अङ्गारज्वालादयः, तथा फकामएमलिकादयो नेदाः सूचिता इति । सबीजाश्चित्तवन्त श्राख्याता इति । एते ह्यनन्तरोदिता वनस्पतिविशेषाः सबीजाः स्वस्व निबन्धनाश्चित्तवन्त आत्मवन्त थाख्याताः कथिताः। एते च अनेकजीवा इत्यादि ध्रुवगएिमका पूर्ववत् । सबीजाश्चित्तवन्त थाख्याता इत्युक्तम् । अत्र च नवत्याशङ्का । किं बीजजीव एव मूलादिजीवो नवत्युतान्यस्तस्मिन्नुकान्त उत्पद्यते इत्यस्य व्यपोहायाह ॥ बीए जोणिनए,जीवो वुक्कमश्सो य अन्नो वा॥जो विय मूलेजीवो, सो विय पत्ते पढमयाए ॥एव्याख्या॥ बीजे योनिजूते इति। बीजं हि विविधं नवति। योनिनूतमयोनिनूतं च । अविध्वस्तयोनि विध्वस्तयोनि च।प्ररोहसमर्थं तदसमर्थं चेत्यर्थः । तत्र योनिनूतं सचेतनमचेतनं च । अयोनिनूतं तु नियमादचेतन मिति । तत्र बीजे योनिजूते इत्यनेनायोनिनूतस्य व्यवछेदमाह । तत्रोत्पत्त्यसंनवादबीजवादित्यर्थः । योनिनूते तु योन्यवस्थे बीजे योनिपरिणाममत्यजतीत्युक्तं नवति । किमित्याह । जीवो व्युत्क्रामत्युत्पद्यते । स एव पूर्वको बीजजीवः । बीजनामगोत्रे कर्मणी वेदयित्वा मूलादिनामगोत्रे चोपनिबट्य । अन्यो वा पृथिवीकायिकादिजीव एवमेव । योऽपि च मूले जीव इति । य एव मूलतया परिणमते जीवः सोऽपि च पत्रे प्रथमतयापि परिणमत इत्येकजीवकर्तृके मूलप्रथमपत्रे इति । थाह । यद्येवं, "सबो वि किसलयो खलु, जग्गममाणो अणंत नणि ॥” इत्यादि कथं न विरुध्यते इति । उच्यते । इह बीजजीवोऽन्यो वा बीजमूलत्वेनोत्पद्य तपुबूनावस्थां करोति ततस्तदनन्तरजाविनी किसलयावस्थां नियमेनानन्तजीवाः कुर्वन्ति । पुनश्च तेषु स्थितिक्षयात्परिणतेष्वसावेव मूलजीवोऽनन्तजीवतनुं परिणम्य खशरीरतया तावठधेते यावत्प्रथमपत्रमिति न विरोधः । अन्ये तु व्याचदते । प्रथमपत्रकमिह यासौ बीजस्य समुढूनावस्था नियमप्रदर्शनपरमेतबेषं किसलयादि सकलं नावश्यं मूलजीवपरिणामावि वितमिति मन्तव्यम् । ततश्च "सबो वि किसलयो खलु, जग्गममाणो अणंत हो ॥” इत्याद्यप्य विरुद्धम् । मूलपत्रनिर्वर्तनारम्नकाले किसलयत्वाजावादिति गाथार्थः । एतदेवाह नाष्यकारः॥ विफबाविकबा, जोणी जीवाण होश नायवा ॥ तब अविकबाए, वुकमई सो य अन्नो वा ॥ २३ ॥ व्याख्या ॥ विध्वस्ताविध्वस्ता अप्ररोहप्ररोहसमर्था योनिर्जीवानां जवति ज्ञातव्या । तत्राविध्वस्तायां योनौ व्युत्क्रामति स चान्यो वा जीव इति ग
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003659 |
| Book Title | Agam 42 Mool 03 Dashvaikalik Sutra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Darbarilal Nyayatirth |
| Publisher | Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 728 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 29 MB |