Agam 42 Mool 03 Dashvaikalik Sutra

SR No.: 003659
Original Sutra Author: N/A
Author: Darbarilal Nyayatirth
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
Total Pages: 728
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik
File Size: 29 MB

Page 177

१७१
दशवैकालिके चतुर्थाध्ययनम्। तायाः।शस्त्रपरिणतां पृथिवीं विहाय परित्यज्यान्या चित्तवत्याख्यातेत्यर्थः। अथ किमिदं पृथिव्याः शस्त्रमिति शस्त्रप्रस्तावात्सामान्यत एवेदं अव्यत्नावन्नेदनिन्नमनिधित्सुराह । दवं सबग्गिविसं, नेह विलाखारलोणमाश्यं ॥ नावो उ कुप्पउत्तो, वायाकार्ड अविरई अ॥ ॥ व्याख्या ॥ अव्यमिति द्वारपरामर्शः। तत्र अव्यशस्त्रं खड्गादि । अग्निविषस्नेहाम्लानि प्रसिझानि । दारलवणादीनि । अत्र तु दारः करीरादिप्रनवः । लवणं प्रतीतम् । श्रादिशब्दात्करीषादिपरिग्रहः । उक्तं अव्यशस्त्रमधुना नावशस्त्रमाह । नावस्तु प्रयुक्तौ वाकायौ अविरतिश्च नावशस्त्रमिति । तत्र जावो कुःप्रयुक्त इत्यनेन जोहानिमानेादिलक्षणो मनोःप्रयोगो गृह्यते । वागःप्रयोगस्तु हिंस्रपरुषादिवचनलदणः।कायछुःप्रयोगस्तु धावनवल्गनादिः। अविरतिस्त्वविशिष्टा प्राणातिपातादिपापस्थानकप्रवृत्तिः । एतानि स्वपरव्यापादकत्वात्कर्मबन्धनिमित्तत्वान्नावशस्त्रमिति गाथार्थः । इह न नावशस्त्रेणाधिकारः । अपितु अव्यशस्त्रेण । तच्च त्रिप्रकारं नवतीत्याह ॥ किं वी सकायस, किं वी परकाय तनयं किं वि॥ एयं तु दवसलं, नावे असंजमो सबं॥२१॥व्याख्या॥किंचित्खकायशस्त्रं यथा कृष्णा मृद नीलादिमृदःशस्त्रम् । एवं गन्धरसस्पर्शनेदेऽपि शस्त्रयोजना कार्या। तथा किंचित्परकायेति परकायशस्त्रं यथा पृथ्वी अप्तेजःप्रतृतीनामतेजःप्रनृतयो वा पृथिव्याः । तनयं किंचिदिति । किंचित्तउन्नयशस्त्रं नवति । यथा कृष्णा मृउदकस्य स्पर्शरसगन्धादिनिः पाएमृदश्च । यदा कृष्णमृदा कबुषितमुदकं नवति । तदासौ कृष्णमृउदकस्य पाएममृदश्च शस्त्रं नवति । एवं तु अव्यशस्त्रम्। तुशब्दोऽनेकप्रकारविशेषणार्थः। एतदनेकप्रकारं अव्यशस्त्रम्। नाव शति छारपरामर्शः। असंयमः शस्त्रं चरणस्येति गाथार्थः । एवं च परिणतायां पृथ्व्यामुच्चारादिकरणेऽपि नास्ति तदतिपात इत्यहिंसकत्वोपपत्तेः संनवी साधुधर्म इति । एष तावदीगमः । श्रनुमानमप्यत्र विद्यते । सात्मका विजुमलवणोपलादयः पृथिवीविकाराः समानजातीयाङ्करोत्पत्त्युपलम्जात् देवदत्तमांसाङ्कुरवत्। एवमागमोपपत्तिन्यां व्यवस्थितं पृथिवीकायिकानां जीवत्वम् । उक्तं च॥ श्रागमश्चोपपत्तिश्च, संपूर्ण दृष्टिलक्षणम् ॥ श्रतीन्जियाणामर्थानां सन्नावप्रतिपत्तये॥१॥श्रागमो ह्याप्तवचन-माप्तं दोषक्ष्याहिः ॥ वीतरागोऽनृतं वाक्यं, न ब्रूयाक्षेत्वसंजवात् ॥२॥श्त्यलं प्रसंगेन । एवमापश्चित्तवत्य आख्याताः। तेजश्चित्तवदाख्यातम्। वायुश्चित्तवानाख्यातः। वनस्पतिश्चित्तवानाख्यातः। इत्याद्यपि अष्टव्यम् । विशेषस्त्वनिधीयते । सात्मकं जलं नूमिखातखानाविकसंजवात् दईरवत् । सात्मकोऽग्निः आहारेण वृद्धिदर्शनात् बालकवत् । सात्मकः पवनः अपरप्रेरिततिर्यग्नियमितनिर्गमनाजोवत् । सचेतनास्तरवः सर्वत्वगपहरणे मरणार्दनवत्॥