________________
१७२ राय धनपतसिंह बहादुरका जैनागमसंग्रह नाग तेतालीस (४३)- मा. तं जहा । अग्गबीया मूलबीया पोरबीया खंधबीया बीयरुदा संमुचिमा तालया वणस्सइकाइया सबीया चित्तमंत - मकाया जीवा पुढोसत्ता अन्न सपरिणएणं ॥
( यवचूरिः ) इदानीं वनस्पतिजीव विशेषप्रतिपादनायाह । अग्गबीया इति । श्रग्रं बीजं येषां ते अग्रबीजाः कोरण्टकादयः । मूलं बीजं येषां ते मूलबीजा उत्पलकन्दादयः । पर्व बीजं येषां ते पर्वबीजा इक्ष्वादयः । स्कन्धो बीजं येषां ते स्कन्धबीजाः शल्लक्यादयः । बीजाद्रोहन्तीति बीजरुहाः शाल्यादयः । संमूर्च्छन्तीति संमूमाः । प्रसिद्ध जाजावेन पृथ्वीवर्षादिसमुद्भवास्तृणादयः । न चैते न संजवन्ति दग्धभूमावपि संजवात् । तृणलतावनस्पतिकायिका इत्यत्र तृणलताग्रहणं स्वग - तानेकभेदप्रदर्शनार्थम् । वनस्पतिकायिकग्रहणं सूक्ष्मबादराद्यशेषवनस्पतिभेदसंग्र हार्थम् । एतेन पृथिवीप्रभृतीनामपि स्वगताः पृथिवीशर्करादयस्तथावश्याय मिहिकादयः तथा उग्रमएमलिकादयो नेदाः सूचिता इति । एतेऽनन्तरोदिता वनस्पतिविशेषाः सबीजाः स्वस्व निबन्धनकारण जीवत्वकारणवन्तः चित्तवन्त श्राख्याताः ॥
( अर्थ. ) हवे वनस्पतिकाय जीवनुं विशेषें करी वर्णन करे बे. ( तं जहा के० ) तद्यथा ते जेम के:- एक तो ( अग्गबीया के० ) अग्रबीजा: एटले अय जागने विषे जेमने बीज बे एवा कोरंटकादिक जाणवा. बीजा ( मूलबीया के० ) मूलबीजा: एटले मूलने विषे जेमने बीज बे, एवा कमलकंदादिक जाणवा. त्रीजा ( पोरबीया के० ) पर्ववीजा: एटले पर्वने विषे जेमने बीज बे, एवा इकु - दिक जाणवा. चोथा ( खंधबीया के० ) स्कंधबीजा: एटले स्कंधने विषे जेमने बीज बे, ते साल तथा वड प्रमुख जाणवा. पांचमा ( बीयरुहा के० ) बीजरुहाः एटले बीज वाव्याथी जे उगे बे, ते शाली गोधूमादिक जाणवा. बघा ( संमुष्ठिमा के० ) संमूर्तिमा: एटले जेमनुं बीज दीगमां आवतुं नथी, एवा तृणलतादिक जाणवा. ए संभवता नथी एवी शंका न करवी, कारण के ए तृणादिक दग्ध जूमिने विषे पण उत्पन्न थाय बे. ए पूर्वे कडेला ( तणलया वणस्सकाश्या के० ) तु, लता, सूक्ष्म बादरादिक वनस्पतिकाय जीव जे बे, ते ( सबीया के० ) बीजसहित
ने (चित्तमंतमकाया के० ) सचित्त अनेकजीव अने पृथक्सत्व एवा तीर्थकरादिके का बे. पण ( अन्न सपरिणणं के० ) अन्यत्र शस्त्रपरिषतात् एटले शस्त्रपरिणत वनस्पतिकाय वर्जीने बीजा सर्व वनस्पतिकाय सचित्त बे एवी
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org
