________________
१६४ राय धनपतसिंह बहादुरका जैनागमसंग्रह नाग तेतालीस (४३)- मा.
महावीरः । उक्तं च ॥ विदारयति यत्कर्म तपसा च विराजते ॥ तपोवीर्येण युक्तश्च तस्माद्वीर इति स्मृतः । महांश्चासौ वीरश्च महावीरः तेन महावीरेण । काश्यपेने ति काश्यप गोत्रेण प्रवेदिता नान्यतः कुतश्चिदाकर्ण्य ज्ञाता । किंतर्हि । स्वयमेव केवलालोकेन प्रकर्षेण वेदिता प्रवेदिता विज्ञातेत्यर्थः । तथा स्वाख्यातेति सदेव - मनुष्यासुरायां पर्षदि सुष्टु श्राख्याता वाख्याता । तथा सुप्रज्ञप्तेति । सुष्टु प्रज्ञप्ता यथैवाख्याता तथैव सुष्ठु सूक्ष्मपरिहारासेवनेन प्रकर्षेण सम्यगासेवितेत्यर्थः । अनेकार्थत्वाद्धातूनां इपिरासेवनार्थः । तां चैवंभूतां षड्जीवनिकायिकां श्रेयो मेऽध्येतुं श्रेयः पथ्यं हितम् । ममेत्यात्म निर्देशः । बान्दसत्वात्सामान्येन ममेत्यात्म निर्देश इत्यन्ये । ततश्च श्रेय श्रात्मनोऽध्येतुम् । अध्येतुमिति पठितुं श्रोतुं जावयितुम् । कुत इत्याह । श्रध्ययनं धर्मप्रकृतिः । निमित्तकारणहेतुषु सर्वासां प्रायो दर्शनमिति वचनात् हेतौ प्रथमा । अध्ययनत्वादध्यात्मानयनाच्चेतसो विशुद्ध्यापादनादित्यर्थः । एतदेव कुत इत्याह । धप्रकृतेः प्रज्ञपनं प्रज्ञप्तिः धर्मस्य प्रज्ञप्तिः धर्मप्रज्ञप्तिः । ततो धर्मप्रज्ञप्तेः कारणाचेतसो विशुद्धयापादनाच्च श्रेय श्रात्मनोऽध्येतुमिति । अन्ये तु व्याचते । अध्यनं धर्मप्रज्ञप्तिरिति । पूर्वोपन्यस्ताध्ययनस्यैवोपपादेयतयानुवादमात्रमेतदिति ॥ करा खलु सा जीवणिया नामप्रयणं समणेणं नयवया महावीरेणं कासवेणं पवेश्या सुप्रकाया सुपन्नत्ता सेयं मे यदिचिनं धम्मपन्नत्ती ॥ इमा खलु सा जीवणिया नामझयणं समणं जगवया महावीरेां कासवेणं पवेश्या सुप्रकाया सुपन्नत्ता ॥ सेयं मे यदिशि अप्रयणं धम्मपन्नत्ती ॥
( अवचूरि: ) शिष्यः पृष्ठति । कतरा खलु इत्यादि सूत्रम् उक्तार्थमेवानेनैतदर्शयति । विहाया जिमानं संविग्नेन शिष्येण सर्वकार्येष्वेव गुरुः प्रष्टव्य इति श्राचार्य यह । श्मा वित्यादि सूत्रमुक्तार्थमेवानेनाप्येतद्दर्शयति गुणवते शिष्याय गुरुणाप्युपदेशो दातव्य एवेति ।
(अर्थ) हवे पूर्वोक्त अर्थ सांजलीने शिष्य पूढे वे केः - करत्ति । हे गुरो ! महावीर स्वामीए कहेली षड्जीव निकायिका ते केवी ? ( यहीं 'समणेणं' एथी आरंजीने " धम्मपन्नत्ती ” ए सुधीनो सूत्रनो जाग जे बे, तेनो अर्थ उपर लख्यो बे, माटे फरी लखता नथी. ) गुरु उत्तर कहे बे: - श्मा खलु ति । (इमा के० ) एषा एटले या वदय माण प्रकारनी (सा के० ) ते (बी व शियाणामनयां के० ) षड्जीवनिका नामक अ
1
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org