________________
दशवैकालिके चतुर्थाध्ययनम् ।
२६३ मर्शः। नगःसमग्रैश्वर्यादिलक्षण इति। उक्तं च॥ऐश्वर्यस्य समग्रस्य रूपस्य यशसःधियः॥धर्मस्याथ प्रयत्नस्य षमां नगश्तीङ्गना ॥ सोऽस्यास्तीति नगवांस्तेन जगवता वर्धमानवामिनेत्यर्थः। एवमिति प्रकारवचनःशब्दः।याख्यातमिति केवलज्ञानेनोपलज्यावेदितम् । किमत थाह । इह खल्लु षड्जीव निकायनामाध्ययनमस्तीति वाक्यशेषः। श्रुति लोके प्रवचने वा। खलु शब्दादन्यतीर्थकृत्प्रवचनेषु च षड्जीव निकायेति पूर्ववत् । नामत्यनिधानम् । अध्ययन मिति पूर्ववदेव । इह च श्रुतं च मयेत्यनेनात्मपरामर्शेनैकान्तहणजङ्गापोहमाह । तत्रेठंजूतार्थानुपपत्तेरित्युक्तं च ॥ एगंतखणियपके, गहणं चिअसबहाण अबाणं॥अणुसरणसासणारं,कुज ते लोगसिकाई॥ तथा श्रायुष्मन्निति च प्रधानगुण निष्पन्नेनामत्रणवचसा गुणवते शिष्यायागमरहस्यं देयं नागुणवत इत्याह तदनुकम्पाप्रवृत्तेरिति । उक्तं च॥आमे घडे निहत्तं , जहा जलं तं घडं विणासेश॥ श्श्र सिकंतरहस्सं, अप्पाहारं विणासे॥ आयुश्च प्रधानो गुणः। सति तस्मिन्नव्यवलि. त्तिनावात्तथा तेन जगवता एवमाख्यातमित्यनेन खमनीषिकानिरासाछास्त्रपारतन्त्र्यप्रदर्शनेन नासर्वशेन अनात्मवता अन्यतस्तथानूतात्सम्यगनिश्चित्य परलोकदेशना कार्येत्येतदाह । विपर्ययसंजवाफुक्तं च ॥ कि एत्तो पावयरं, संमं अण हिगयधम्मसप्रावो ॥ अम कुदेसणाए, कयरागंमि पाडे ॥ अथवान्यथा व्याख्यायते सूत्रैकदेशः। श्राजसंतेणं ति नगवत एव विशेषणम् । आयुष्मता जगवता चिरजीविनेत्यर्थः। मङ्गलवचनं चैतदथवा जीवता सादादेव अनेन च गणधरपरंपरागमस्य जीवनवियुक्तानादिशुक्रवक्तुश्चापोहमाह । देहाद्यनावेन तथाविधप्रयत्नानावात् । उक्तं च ॥ वयणं न कायजोगा-नावेण य सो अणादिसुझस्स ॥ गहणं मि य णो हेऊ, सर्व अत्तागमो कहणु ॥ अथवा आवसंतेणं ति । गुरुकुलमावसता अनेन च शिष्येण गुरुचरणसेविना सदा जाव्यमित्येतदाह । झानादिवृझिसनावादिति । एतमुक्तं च । णाणस्स होइ नागी, थिरयरयो दसणे चरित्ते य ॥ धन्ना श्रावकहाए, गुरुकुलवासं न मुंचंति ॥ अथवा आमुसंतेणं आमृशता जगवत्पादारविन्दयुगलमुत्तमाङ्गेन । अनेन च विनयप्रतिपत्तेगरीयस्त्वमाह । विनयस्य मोदमूलत्वात् । उक्तं च ॥ मूलं संसारस्स , होति कसाया अणंतपत्तस्स ॥ विण हाणपजत्तो, कुरकविमुकस्स मोरकस्स ॥ कृतं प्रसंगेन प्रकृतं प्रस्तुमः । तत्र श्ह खलु षड्जीवनिकायिका नामाध्ययनमस्तीत्युक्तम् । अत्राह । एषा षड्जीवनिकायिका केन प्रवेदिता प्ररूपिता वेत्यत्रोच्यते । तेनैव जगवता यत आह । समणेणं नगवया महावीरेणं कासवेणं पवेश्या सुअरकाया सुपन्नत्तेत्ति । सा च तेन श्रमणेन महातपखिना जगवता समयैश्वर्यादियुक्तेन महावीरेण । शूर वीर विक्रान्ताविति मायादिशत्रुजयान्महाविक्रान्तो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org