Page Text
________________
दशवैकालिके चतुर्थाध्ययनम् ।
१६१ तीयमूलछारगाथायामूर्ध्वगतिछारं सांप्रतं निर्मयकारव्याचिख्यासयाह ॥ अम य हो जीवो, कारण विरहा जहेव आगासं ॥ समयं च होअनिच्चं, मिम्मयघडतंतुमाश्यं ॥ २३ ॥ व्याख्या ॥ अमयश्च नवति जीवः । न किम्मयोऽपीत्यर्थः । । कुत इत्याह । कारण विरहात् अकारणत्वात् । यथैवाकाशमाकाशवदित्यर्थः । समयं वस्तु नवत्य नित्यम् । एतदेव दर्शयति । मृन्मयघटतन्त्वादौ । यथा मृन्मयो घटस्तन्तुमयः पट इत्यादि । न पुनरात्मा नित्य इति दर्शितम् । श्राहास्मिन्छारे सत्यमयो नतु मृन्मय श्व घट इति प्राकिमर्थमुक्तमित्युच्यते । अत एव छारादनुग्रहार्थमुक्तमिति लक्ष्यते । नवति चासकृतवणादकृद्रेण परिझानमित्यनुग्रहः ।अतिगम्नीरत्वान्नाष्यकारस्य न वयमनिप्राय विद्म इति । अन्ये त्वजिदधत्यन्यकर्तृकैवासौ गाथेति गाथार्थः । व्याख्यातं द्वितीयमूलछारगाथायां निर्मयहारमधुना साफल्यधारावसरस्तथा चाह नाष्यकारः ॥ साफसदारमहुणा, निचानिच्चपरिणामिजीवम्मि ॥ होश तयं कम्माणं, श्हरेगसनाव जुत्तं ॥ २४ ॥ व्याख्या ॥ साफल्यहारमधुना तदेतघ्याख्यायते । नित्यानित्य एव परिणामिनि जीव इति योगः । नवति तत्साफल्यं कालान्तरफलप्रदानलक्षणम् । केषामित्याह कर्मणां कुशलाकुशलानां कालन्नेदेन कर्तृनोक्तृपरिणामन्नेदे सत्यात्मनस्तकुनयोपपत्तेः कर्मणां कालान्तरफलप्रदानमिति । श्तरथा पुनर्ययेवं नान्युपगम्यते तत एकखचावतः कारणादयुक्तं तत्कर्मणां साफल्यमिति । एतमुक्तं नवति । यदि नित्य आत्मा कर्तृवन्नाव एव कुतोऽस्य लोगः, नोक्तृस्वजावे वा कर्तृत्वं दणिकस्य तु कालच्यानावादेवैतमुत्नयमनुपपन्नम् । उन्नये च सति कालान्तरफलप्रदानेन कर्म सफलमिति गाथार्थः। द्वितीयमूलछारगाथायां व्याख्यातं साफल्यहारमधुना परिमाणछारमाह॥जीवस्स उ परिमाणं, विबर जाव लोगमेत्तं तु ॥ उगाहणा य सुहुमा, तस्स पएसा असंखेद्या ॥ २५ ॥ व्याख्या ॥ जीवस्य तु परिमाणं विततस्य विस्तरतो विस्तरेण यावझोकमात्रमेव । एतच्च केवलिसमुदातचतुर्थसमये नवति । तत्रावगाहना च सूदमा विततैकैकप्रदेशरूपा नवति । तस्य जीवस्य प्रदेशाश्चासंख्येयाः सर्व एव लोकाकाशप्रदेशतुल्या इति गाथार्थः । अनेकेषां जीवानां गणनापरिमाणमाह ॥ पत्रेण व कुलएण व, जह को मिणेद्य सबधन्ना ॥ एवं मविद्यमाणा, हवंति लोगा अणंता ॥२६ ॥ व्याख्या ॥ प्रस्थेन वा चतुःकुडवमानेन कुडवेन वा चतुःसेतिकामानेन । यथा कश्चित्प्रमाता मिनुयात्सर्वधान्यानि ब्रीह्यादीनि । एवं मीयमाना असन्नावस्थापनया नवन्ति लोका अनन्तास्तु जीवजुता इति नावः । आह, यद्येवं कथमेकस्मिन्नेव ते लोके माता इति । उच्यते, सूदमावगाहनया यत्रैकस्तत्रानन्ता व्यवस्थिता श्ह तु प्रत्येकावगाहनया चिन्त्य
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003659 |
| Book Title | Agam 42 Mool 03 Dashvaikalik Sutra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Darbarilal Nyayatirth |
| Publisher | Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 728 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 29 MB |