Agam 42 Mool 03 Dashvaikalik Sutra

SR No.: 003659
Original Sutra Author: N/A
Author: Darbarilal Nyayatirth
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
Total Pages: 728
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik
File Size: 29 MB

Page 163

दशवैकालिके चतुर्थाध्ययनम् ।
१८७
करैरेतदनन्तरोदितं न पुनरेष एव परमार्थ इति गाथार्थः । एतदेव दर्शयति । लोगे वे समये, निच्चो जीवो विनास म्हं ॥ इहरा संसाराई, सबं पि न जुवए तस्स ॥२७१ ॥व्याख्या ॥ लोके नैनं छिन्दन्ति शस्त्राणीत्यादिवचनप्रामाण्याद्वेदेषु स एष प्रयोऽज इत्यादिश्रुतिप्रामाण्यात्समये न प्रकृतिर्न विकृतिः पुरुष इति वचनप्रामाण्यात् । किमित्याह । नित्यो जीवः श्रप्रच्युतानुत्पन्न स्थिरैकस्वजावः । एकान्त नित्य एव न चैतन्याय्यमेकस्वनावतया संसरणादिव्यवहारोच्छेदप्रसंगादिति वक्ष्यत्यत श्राह । विभाषयास्माकं विकल्पेन नजनया स्यान्नित्य इत्यादिरूपया द्रव्यार्थादेशान्नित्यः पर्यायार्यादेशादनित्य इत्यर्थः । इतरथा यद्येवं नाभ्युपगम्यते । ततः संसारादि संसारालोचनादि सर्वमेव न युज्यते । तस्यात्मनः स्वभावान्तरानापत्त्या एकखजावतया वार्तमानिकनावातिरेकेण जवान्तरानापत्तेरेवममूर्तत्वान्यत्वयोरपि विजाषा वेदितव्या । अन्यथा व्यवहाराजावप्रसंगात् । एकान्ता मूर्तस्यैकान्तदेह जिन्नस्य वातिपाता - संवादित्यत्र बहु वक्तव्यं तत्तु नोच्यते अक्षरगम निकामात्रत्वात्प्रारम्नस्येति गाथार्थः । एवमन्यत्वादिद्वारत्रयं व्याख्यायाधिकृत निर्युक्तिगाथां व्या चिख्यासुराह । कारण विभागार्ड, कारण विणास य जीवस्स ॥ निच्चत्तं विन्नेयं, आगासपडाणुमा पार्ट ॥ २७२ ॥ व्याख्या ॥ कारणा विभागात्पटादेस्तन्त्वादेरिव कारण विजागाजावादित्यर्थः । कारणाविनाशतश्च । कारणाविनाशश्च कारणानामेवाजावात् । किमित्याह । जीवस्यात्मनो नित्यत्वं विज्ञेयम् । कुत इत्याह । श्राकाशष्टानुमानात् । अत्रानुमानशब्दो दृष्टान्तवचनः। श्राकाशपटदृष्टान्तात् । ततश्चैवं प्रयोगः । नित्य श्रात्मा खकारण विजागाजावादाकाशवत् । तथा कारणविनाशानावादाकाशवदेव । यस्त्वनित्यस्तस्य कारण विजाग जावः । कारणविनाशजावो वा यथा पटस्येति व्यतिरेकः । पटाद्धि तन्तवो विजज्यन्ते विनश्यन्ति चेति नित्यत्वसिद्धिः । नित्यत्वादमूर्तः । अमूर्तत्वादेहादन्य इति गाथार्थः ॥ निर्युक्तिगाथायां कारण विभागाभावात्कारण विनाशानावाच्चेति द्वारद्वयं व्याख्याय सांप्रतं बन्धस्य प्रत्ययाजावादिति व्या चिख्यासुराह ॥ हेडप्पनवो बंधो, जम्माणंतरहयस्स नो जुत्तो | तोगविरह खलु, चोराइघडाणुमाणा ॥ २७३ ॥ व्याख्या ॥ हेतुप्रजवो हेतुजमा बन्धो ज्ञानावरणादिपुलयोगलक्षणः जन्मानन्तरमृतस्योत्पत्त्यनन्तर विनष्टस्य न युक्तो न घटमानः । तद्योग विरहत इति तैर्बन्ध हेतु निर्मिथ्यादर्शना विरतिप्रमादकपाययोगलक्षणैर्यो योगः संबन्धस्त द्विरदतस्तदजावादेव खलुशब्दस्यावधारणार्थत्वात् । चौरा दिघटानुमानादित्यनुमानशब्दो दृष्टान्तवचनः । चौरादिघटादिदृष्टान्तात् । नहि उत्पत्त्यनन्तर विनाशी चौरश्चौर्य क्रियानावे बध्यते । स्थायी हि घटो जला - दिना संयुज्यते इति व्यतिरेकार्थः । प्रयोगश्चात्र न क्षणिक आत्मा बन्धप्रत्ययत्वाच्चौ
For Private Personal Use Only