Agam 42 Mool 03 Dashvaikalik Sutra

SR No.: 003659
Original Sutra Author: N/A
Author: Darbarilal Nyayatirth
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
Total Pages: 728
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik
File Size: 29 MB

Page 153

दशवकालिके चतुर्थाध्ययनम्।
२४७ पणामाह ॥ णाम उवणा दविए, माउगपयसंगहेक्कए चेव ॥ पद्यवनावे य तहा, सत्तेए एकगा होति ॥१२५ ॥ व्याख्या ॥ श्यं सुमपुष्पिकायां व्याख्यातेति नेह व्याख्यायते । संग्रहैककेन चात्राधिकारः। सांप्रतं घ्यादीन् विहाय षट्प्ररूपणामाह ॥ नाम उवणा दविए, खेत्ते काले तहेव नावे अ॥ एसो उ बकगस्स, निकेवो बविहो होश ॥ १६ ॥ व्याख्या ॥ तत्र नामस्थापने कुले । अव्यषटुं षड् अव्याणि सचित्ताचित्तमिश्राणि पुरुषकार्षापणालंकृतपुरुषलक्षणानि । क्षेत्रषट्रं षडाकाशप्रदेशाः। यहा जरतादीनि । कालषटुं षट् समयाः षड्डा इतवः । तथैव नावे चेति जावषटुं षड नावा औदयिकादयः । अत्र च सचित्तव्यषटेनाधिकार इति गाथार्थः। श्राह। अत्र ट्याद्यननिधानं किमर्थम् । उच्यते । एकषडनिधानतः श्राद्यन्तग्रहणेन तनतेरिति । व्याख्यातं षट्पदमधुना जीवपदमाह ॥ जीवस्स उ निकेवो, परूवणा लकणं च अबित्तं ॥ अन्नामुत्तत्तं निच्चकारगो देहवा वित्तं ॥ २७ ॥ गुणिउद्गश्तेया, निम्मयसाफवता य परिमाणे ॥ जीवस्स तिविहकालम्मि, परिका हो कायवा ॥
२७ ॥ दो दारगाहा ॥ व्याख्या ॥ जीवस्य तु निदेपो नामादिः।प्ररूपणा द्विविधाश्व जवन्ति जीवा इत्यादिरूपा । लक्षणं चानादि । अस्तित्वं सत्त्वम् शुरूपदवाच्यत्वादिना । अन्यत्वं देहात् । अमूर्तत्वं स्वतः। नित्यत्वं विकारानुपलम्नेन । कर्तृत्वं स्वकर्मफलनोगात् । देहव्या पित्वं तत्रैव तद्विगोपलब्ध्या। गुणित्वं योगादिना । ऊर्ध्वगतित्वमगुरुलघुनावेन । निर्मायता विकाररहितत्वेन । सफलता च कर्मणः। परिमाणं लोकाकाशमात्र इत्यादि । एवं जीवस्य त्रिविधकाल इति त्रिकाल विषया परीदा नवति कर्तव्या । इति घारगाथाघ्यसमासार्थः। व्यासार्थस्तु नाष्यादवसेयः। तथाच निक्षेपमाह ॥ नामं ठवणा जीवो, दवजीवो य जावजीवो य ॥ उहनवग्गहणं मि य, तनवजीवे य नावम्मि ॥ श्ए ॥ व्याख्या ॥ नामस्थापनाजीव इति । जीवशब्दः प्रत्येकमनिसंवध्यते । नामजीवः स्थापनाजीव इति तथा अव्यजीवश्च जावजीवश्च वदयमाणलक्षणः। तत्रौघेत्योघजीवः । नवग्रहणे चेति नवजीवः । तनवजीवश्च तअव एवोत्पन्नः। नावे नावजीव इति गाथासमासार्थः । व्यासार्थ त्वाह ॥ नामं उवणगया, दवे गुणपद्यवेहि रहिन ति ॥ तिविहो य होश नावे, उंहे नवतनवे चेव ॥ ३० ॥ व्याख्या ॥ नामस्थापने गते कुणत्वादिति नावः । अव्य इति अव्यजीवो गुणपर्यायान्यां चैतन्यमनुष्यत्वादिलक्षणान्यां रहितः। बुद्धिपरिकल्पितो नत्वसाविविधः संनवतीति । त्रिविधश्च भवति जाव इति जावजीवत्रैविध्यमाह । उघजीवो जवजीवस्तनवजीवश्चेति प्राग्गायोक्तमप्येतदिउंविधनाष्यकारशैलीप्रामाण्यतोऽऽष्टमेवेति । अन्ये तु पठन्ति ॥ " नावे उ तिहा नणिज, तं पुण संखेवर्ड वोठं ॥"