Page Text
________________
८८४
द्वितीये सूत्रकृतांगे द्वितीय श्रुतस्कंधे पंचमाध्ययनं.
संज्ञा न करवी, परंतु क्रिया पण, यनें प्रक्रिया पण. एवी संज्ञा करवी ॥ १९॥ हवे क्रियानें सजावें क्रोधादिकनो सद्भाव देखाडेबे. जे पोतानें घनें परनें प्रीतिनुं कारण ते क्रोध जावो, तथा जे गर्वलक्षण ते मान जाणवुं, ए बेदु नथी, एवी संज्ञा पण न करवी, परंतु क्रोध खनें मान ए बेडुळे एवी संज्ञा करवी ॥ २० ॥
॥ दीपिका - ( एत्थि कि रियेत्यादि ) सांख्यादीनां सर्वव्यापकत्वादात्मनोव्योम्नश्व परि स्पंदात्मिक क्रिया न विद्यते बौद्धनांतु ऋणिकत्वात्सर्वभावानां प्रतिक्षणमुत्पत्तिरेव ना या काचित्क्रिया तथा सर्वपदार्थानां प्रतिक्षणमवस्थांतरगमनात्सक्रियत्वमेव यतोऽकि या न विद्यते एवं संज्ञां न कुर्यात् किंतु ? यस्ति क्रियाऽक्रियाचेति संज्ञां कुर्यात् । यतः क्रियानावे व्योम्नश्व बंधे मोक्षानावः प्रसज्येत । बौ-दानामपि प्रतिकृणोत्पत्तिक्रियैव ततोऽ स्ति क्रिया तनावेच तद्विपनूताऽक्रियाप्यस्तीति ॥ १९॥ ( एडिको हेवेति ) नास्ति क्रोधः सहिमानांशएव रूपकश्रेण्यांच जेदेन कृपणानंगीकारात् । तथा क्रोधः किं ? श्रात्मनोधर्मः किंवा कर्मणान्यस्य । तत्रात्मधर्मत्वे सिद्धानामपि क्रोधोदयप्रसंगः। अथ कर्मणस्तत स्तदन्यकषायोदयेपि तदयसंगात् अन्यधर्मत्वेऽकिंचित्करत्वमतोनास्ति क्रोधः । एवं माना नावोऽपि वाच्यइत्येवं नांगीकुर्यात् । यतः क्रोधाध्मातः पुरुषः प्रत्यक्षेणैवोपलभ्यते नार्य मानांशो निमित्तनेदात् । तथा जीवकर्मणोर्द्वयोरप्ययं धर्मस्ततः पूर्वोक्तः प्रत्येक दोषासंन वस्ततः क्रोधोमानश्चास्तीति संज्ञां निवेशयेत् ॥ २० ॥
॥ टीका - वेदना निर्जरेच क्रियाक्रियत्वे ततस्तद्भावप्रतिषेधनिषेधपूर्वकं दर्शयितुमा ह | ( त्यिकिरिया किरियावा इत्यादि) क्रिया परिस्पंदलणा तद्विपर्यस्तात्वक्रिया । तें यपि न स्तोन विद्येते । तथाहि । सांख्यानां सर्वव्यापित्वादात्मनयाकाशस्यैव परिनिस्पं दिका क्रिया न विद्यते । शाक्यानांतु ऋणिकत्वात्सर्वपदार्थानां प्रतिसमयमन्यथा वान्य 'थोत्पत्तेः । पदार्थसत्चैव न त छ्यतिरिक्ता काचित्कियास्ति ॥ तथा चोक्तं । नूतिर्येषां क्रिया सैव कारकस्यैव चोच्यतइत्यादि । तथा सर्वपदार्थानां प्रतिक्षणमवस्थांतरगमनात्स क्रिया त्वमतोन क्रिया विद्यते इत्येवं सज्ञां नो निवेशयेत् किंतर्ह्यस्ति क्रिया यक्रिया वेत्येवं सज्ञां निवेशयेत् । तथाहि । शरीरात्मनोर्देशादेशांतरावाप्तिनिमित्ता परिस्पंदात्मिका क्रिया प्रत्य देवोपजन्यते । सर्वथा निष्क्रियत्वे चात्मनोऽन्युपगम्यमाने गगनस्येव बंधमोक्षायनावः सच दृष्टेष्टबाधितः । तथा शाक्यानामपि प्रत्यक्षेणोत्पत्तिरेव क्रियेत्यतः कथं क्रियायाय नावोपि चैकांतेन क्रियानावे संसारमोक्षानावः स्यादित्यतोऽस्ति क्रिया तपिनू ताचा क्रियेत्येवं संज्ञां निवेशयेदिति ॥ १५ ॥ तदेवं सक्रियात्मनि सति क्रोधादिसद्भावइ
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003652 |
| Book Title | Agam 02 Ang 02 Sutrakrutang Sutra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Shravak Bhimsinh Manek |
| Publisher | Shravak Bhimsinh Manek |
| Publication Year | 1880 |
| Total Pages | 1050 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 42 MB |