________________
१५ वितीये सूत्रकृतांगे दितीय श्रुतस्कंधे वितीयाध्ययनं. वाक्यालंकारे । पुरुषाविचीयंते मृग्यंते येन सपुरुष विचयः पुरुषविजयोवा अल्पसत्वा नां केषांचित्पुरुषाणां झानलवेनार्थानुबंधिना विजयस्तस्य विनंगं छानविशेष चाख्या स्यामि । यादृशानां चासौ विनंगः स्यात्तानाह । (इहखखुश्त्यादि ) इह जगति नानाप्र झाविचित्रमतयः पुरुषानानालंदाविचित्रानिप्रायानानाशीलानानारूपादृष्टिरंतः करणप्र वृनिर्येषां ते तथा तेषांच त्रीणि शतानि त्रिषष्ट्यधिकानीति प्रमाणं झेयं । तथा नानारुची नां नानारंनाणां नानाध्यवसायसंयुतानां इह लोकप्रतिबझानां परलोकपराङ्मुखानां तेषां नानाविधं पापश्रुताध्ययनं नवति॥२५॥तद्यथा। जूमौ नवं नौमं निर्घातनूकंपादिकं नत्पातं कपिदसितादि स्वप्नं गजादि, यांतरिदं मेघादि,अांगं बाहुनेत्रस्फुरणादि,स्वरलक्षणं काकस्व रादिलक्षणं, मत्स्ययवश्रीवत्सादि व्यंजनं तिलमाषादि स्त्रीलक्षणं रक्तपाणिपादादिकं । ए वं पुरुषहयगजगोमिंढकुक्कुटतित्तिरवर्तकलावकचकत्रचर्मदंडासिमणिकाकिणीरत्नलद गानि ॥ २६ ॥ सुनगमाकरोति सुनगाकारा विद्या, उनगमाकरोति उगाकारा, गर्नकरा मो हनकरा आथर्वणी अथर्वणारख्या, सद्योऽनर्थकारिणी विद्या पाकशासनी इंजाल विद्या कणवीरपुष्पादिनिईव्यैरुचाटनादिकायैौमोयस्यां सा व्यहोमा, क्षत्र विद्या धनुर्वेदा दिका, तामधीत्य प्रयुंजते । ज्योतिष विद्यामाह । (चंदचरियमित्यादि) चंश्चरित्रं, नत्र योगरानुग्रहणादिकं सूर्यचरित्रं, तथैव शुक्रबृहस्पतिचरितं उदयास्त वर्षकालादि । उल्का पातदिग्दाहमंडल विचारेण गुजागुनकारिणोमृगाहरिणशृगालादयधारण्यास्तेषां दर्शनं ग्रामप्रवेशादौ शुनाशुनं यत्र चिंत्यते सग्रंथोपि मृगचक्र वायसादीनां पक्षिणां स्था नस्वरादिकं गुनागुनं चिंत्यते तदायसपरिमंडलं पांसुकेशमांसरुधिरवृष्टयोऽनिष्टफलायत्र शास्त्रे चिंत्यंते तत्तन्नाम. तथा वैताली विद्या सा च किल कतिनिर्जपैडमुबापयति । अ र्धवैतालीतं दंडमुपशमयति । नपस्वापिनी, तालोद्घाटनी, श्वपाकी, शांबरी, झाविडी, का लिंगी, गौरी, गांधारी, अवपतनी, नत्पतनी, जूनणी, स्तंननी, श्लेषणी, प्रामयकरणी, वि शव्यकरणी, प्रक्रामणी, अंतर्धानकरणी इत्यादिका विद्या अधीयते । श्रादिशब्दात्प्रयाद योग्राह्याः । एताश्च विद्याः पाखंडिकागृहस्थावा स्वयूथ्याइव्यलिंगधारिणोवा अन्नपान वस्त्रलयनशयनार्थ प्रयुजति अन्येषां वा विरूपरूपाणां विचित्राणां कामनोगानां कृते प्र मुजति । सामान्येन विद्यासेवनमनिष्टमित्याह । (तिरिमिति) तिरश्चानामननुकूला स दनुष्ठानप्रतिघातकारिणी तेऽनार्या विप्रतिपन्नां विद्या सेवंते तेच यद्यपि क्षेत्रार्यानापार्या स्तथाप्यनार्यकर्मकारित्वादनार्याएव ज्ञेयाः । तेच कालमासे मरणावसरे कालं कृत्वा यदि कथंचिदेवलोकगामिनोनवंति ततोन्यतरेषु बासुरीयकेषु किब्बिषिकादिस्थानेषु न त्पत्स्यंते ततोपि विप्रमुक्ताश्युतायदि मनुष्येषूत्पद्यते तदा एडमूकत्वेनाऽव्यक्तनाषित्वेन त मस्त्वेनांधतया मूकतयावा प्रत्यायांति ततोनरकतिर्यगादिषूत्पद्यते ॥ १७ ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org