________________
४० दितीये सूत्रकृतांगे प्रथमश्रुतस्कंधे प्रथमाध्ययनं. यां कुर्यात्तथा सति प्रथमक्षणएवाऽशेषार्थक्रियाणां करणात् वितीयक्षणेऽकर्तत्वमाया तं । तथाच सेवा नित्यता । अथ तस्य तत्स्वनावत्वात्ताएवार्थक्रिया नूयो नूयो दिती या दिदणेष्वपि कुर्यात्तदसांप्रतं । कृतस्य करणानावादिति । किंच दितीयादिदणसा ध्या थप्यर्थाः प्रथमहणएव प्राप्नुवंति । तस्य तत्स्वनावत्वात् । अतस्तत्स्वनावत्वे च तस्यानित्यत्वापत्तिरिति । तदेवं नित्यस्य क्रमयोगपद्यान्यामर्थ किया विरहान्न स्वकारणे न्यो नित्यस्योत्पादति । अथाऽनित्यः स्वनावः समुत्पद्यते । तथाच सति विघ्नानावा दायातमस्मक्तकमशेषपदार्थजातस्य दणिकत्वं । तथाचोक्तं । जातिरेव हि नावानां, विनाशे हेतुरिष्यते ॥ यो जातश्च नच ध्वस्तो नश्येत्पश्चात्स केन च ॥ १ ॥ ननु च स त्यप्यनित्यत्वे यस्य यदा विनाशहेतुसनावस्तस्य तदा विनाशः । तथा च । स्वविनाशका रणापेदाणामनित्यानामपि पदार्थानां न क्षणिकत्वमित्येतच्चानुपासितगुरोर्वचः। तथाहि । तेन मुजरादिकेन विनाश हेतुना घटादेः किं क्रियते । किमत्र प्रष्टव्यमनावः क्रियते । यत्र च प्रष्टव्यो देवानांप्रियः। अनाव इति किं पर्युदासप्रतिषेधोयमुत प्रसज्यप्रतिषेधति । तत्र यदि पयुदासस्ततोयमर्यो जावादन्यो नावो नावांतरं घटात्पटादिः सोऽनावति । त त्र नावांतरे यदि मुजरा दिव्यापारो न तर्हि तेन किंचिद्घटस्य कृतमिति । अथ प्रसज्यप्र तिषेधस्तदा यथार्थो विनाशहेतुरनावं करोति । किमुक्तं नवति नावं न करोतीति । ततश्च क्रियाप्रतिषेधएव कृतः स्यात् । नच घटादेः पदार्थस्य मुजरादिना करणं । तस्य स्वकारणैरेव कतत्वात् । अथ नावानावोऽनावस्तं करोतीति तस्य तुच्चस्य नीरूपत्वात् कुतस्तत्र कारणानां व्यापारोऽथ तत्रापि कारणव्यापारो नवेत् खरशेंगादावपि व्याप्रिये रन् कारणानीति । तदेवं विनाशहेतोरकिंचित्करत्वात् स्वहेतुतएवाऽनित्यताकोडीक तान पदार्थानामुत्पत्तेविघ्नहेतोश्वानावात् दणिकत्वमवस्थितमिति । तुशब्दः पूर्वा दिल्यो ऽस्य व्यतिरेकप्रदर्शकः । तमेव श्लोकपश्चार्धन दर्शयति । (यलोअणमोति)। ते हि बौदा यथाऽत्मषष्ठवादिनः सारख्यादयो नूतव्यतिरिक्तमात्मानमन्युपगतवंतो यथा चार्वाका नूताऽव्यतिरिक्त चैतन्यारख्यमात्मानमिष्टवंतस्तथा नैवादु वोक्तवंतः । तथा हेतुन्योजातो हेतुकः । कायाकारपरिणतनूतनिष्पादितइति यावत् । तथाऽहेतुको ऽनाद्यपर्यवसितत्वान्नित्यश्त्येवमात्मानं ते बौक्षा नाऽन्युपगतवंत इति ॥ १७ ॥ तथाऽपरे बौदाश्चतुर्धातुकमिदं जगदादुरित्येतदर्शयितुमाह । (पुढवीत्यादि) एथि वी धातुरापश्च धातुस्तथा तेजो वायुश्चेति धारकत्वात्पोषकत्वाच्च धातुत्वमेषां । (एगउत्ति)। यदैते चत्वारोप्येकाकारपरिणति बिनति कायाकारतया तदा जीवव्यपदेशमभुवंतः। तथाचोचुः । चतुर्धातुकमिदं शरीरं न तक्ष्यतिरिक्तश्रात्मास्तीति । (एवमासुअवरेत्ति) अपरे बौविशेषा एवमादुरनिहितवंतति । क्वचिजाएगा इतिपातस्तत्राप्ययमों जा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org