________________
६२२ हितीये सूत्रकृतांगे वितीय श्रुतस्कंधे प्रथमाध्ययनं. अनुनबुंलु (अहमेय मकासिके०) ए सुख कुःखादिक अनुन ते माहाराज करेलाले (परोवा के०) अथवा पर एटले बीजो पण (जं के० ) जे उःख अनुनवेले शोक अनु जवेडे जूरे तेना शरीरनो बल न थायले पीडा अनुनवेडे परितापना अनुनवेले ते (परोएवमका सिके०) तेणेज अनरे एम कीघोडे अथवा माहारे विषे बीजो को सुख कुःखादिक उपजावे तेपण माहाराज करेला ( एवंके० ) एम (सेबालेके०) ते बाल थ ज्ञानी (सकारणंवा के०) स्वकारण अथवा (परकारणंवाके०) पर कारण सर्व सुखादिक जे जे ते पुरुषकार कारकरी माने (एवं के०) एम (विप्पडिवेति के०) जाणे (कारणमावन्ने के०) ए जे पुरुषकार कारणने माने ते बाल जाणवा ॥३१ ॥
॥ दीपिका-बालोज्ञः पुनरेवं विप्रतिवेदयति जानीते कारणमापन्नः कारणमुद्दिश्य । तद्यथा । योहमस्मि (कुःखामित्ति ) :खमनुनवामि (सोयामित्ति) शोकमनुनवामि (जूरामित्ति) उष्कृतप्रवृत्तमात्मानं गर्हामि अनर्थावाप्तौ विस्तरयामीत्यर्थः । तिप्पामि शरीरबलात्दामि पीडामि पीडामनुनवामि परितापमनुनवामि । एवं यत्सुखःखादि कमनुनवामि तदहमेवाकार्ष परोवा यःहुखादिकमनुनवति मयिवाऽऽपादयति तत्स्वयमेव कृतमिति । एवं सपुरुषकारणमापन्नः स्वकृतं परळतं वा कुःखादि सर्व पुरुषकारकतमिति जानीते बालश्त्यर्थः ॥३१॥
॥ टीका-नियतिवादी परमतोदिनावयिषयाह । (बालेपुणइत्यादि) बालोझः पुरुषः कालेश्वरवादीत्यादिकः । पुनरिति विशेषणार्थस्तदेव दर्शयति । एवमिति । वक्ष्यमानी त्या विप्रतिवेदयति जानीते कारणमापन्नः सुखःखयोः स्वरूतएव पुरुषः कालेश्वरादि वा कारणमित्येवमन्युपपन्नोनान्यन्नियत्यादिकं कारणमस्तीति । तदेवाह । तद्यथा । यो हमस्मिन् फुःख मिति शारीरं मानसं दुःखमनुनवामि तथा शोचामीष्टानिष्टवियोगसंप्रयो गतं शोकमनुनवामि तथा (तिप्पामिति) शारीरबलं दामि तथा (पीडामिति) सबा ह्यान्यंतरया पीडया पोडामनुनवामि तथा (परितप्पामित्ति ) परितापमनुनवामि तथा (जूरामित्ति) अनार्यकर्मणि प्रवृत्तमात्मानं गर्दामि अनर्थावाप्तौ विस्तरयामीत्यर्थः । तदेवं यदहं उःखमनुनवामि तदहमेवाकार्ष परपीडया कृतवानस्मीत्यर्थः। तथा परोपि यहुःख शोकादिकमनुनवति मयि चापादयति तत्स्वयमेव कृतमिति । तदेव दर्शयति । परोवेत्या दि । तथा परोपि यन्मां पुःखयति शोचयतीत्यादि प्राग्वन्नेयं । तत्सर्वमहमकार्षमित्येवं वान्यामाकलितोऽशोझोवा बालएवं विप्रतिवेदयते जानीते स्वकारणंवा परकारणंवा सर्व दुःखादिपुरुषकारणमिति जानीते एवं पुरुषकारकारणमापन्नति ॥३१॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org