________________
३४ वितीये सूत्रकृतांगे प्रथमश्रुतस्कंधे प्रथमाध्ययनं. ऽनन्युपगमेन पुण्यपापयोश्चानावमाश्रित्य यत्किंचनकारिणोऽज्ञानरूपात्तमसः सकाशाद न्यत्तमो यांति । नूयोपि ज्ञानावरणादिरूपं महत्तरं तमः संचिन्वंतीत्युक्तं नवति । यदि वा तमश्वतमो दुःखसमुद्घातेन सदसदिवेकप्रध्वंसित्वाद्यातनास्थानं तस्मादेवंनूतात्त मसः परतरं तमो यांति । सप्तमनरकप्रथिव्यां रौरव, महारौरव, काल, महाकालाप्र तिष्ठानाख्यं नरकावासं यांतीत्यर्थः । किमिति । यतस्ते मंदा जडा मूर्खाः सत्यपि यु क्युपपन्ने प्रात्मन्यसदननिनिवेशात्तदनावमाश्रित्य प्राण्युपमर्दकारिणि विवेकिजननिंदि ते पारंने व्यापारे निश्चयेन नितरां चाश्रिताः संबहाः पुण्यपापयोरनाव इत्याश्रित्य परलो कनिरपेक्ष्याऽरंननिश्रिताइति । तथा तीवतबरीरवादिमतं नियुक्तिकारोपि निराचिकी पुराह । “पंचएहमित्यादिगाथा प्राग्वदत्रापि " ॥ ३३ ॥ सांप्रतमकारकवादिमतमाश्रि त्यायमनंतरश्लोको योपि व्याख्यायते । ये एते अकारकवादिन आत्मनोऽमूर्तत्वनि त्यत्वसर्वव्यापित्वेन्यो हेतुन्यो निष्क्रियत्वमेवान्युपपन्नास्तेषां यएषलोको जरामरणशोका क्रंदनहर्षा दिलदाणो नरकतिर्यङ्मनुष्यामरगतिरूपः सोयमेवंजूतो निष्क्रिये सत्यात्मन्य प्रच्युतानुत्पन्न स्थिरैकस्वनावे कुतः कस्मादेतोः स्यान्न कथंचित्कुतश्चित्स्यादित्यर्थः । तत श्व दृष्टेष्टबाधारूपात्तमसोऽझानरूपाते तमोतरं निकृष्टं यातनास्थानं यांति । किमिति । यतो मंदाजडाः प्राण्यपकारकाऽरंन निश्रिताश्च ते इति । अधुना नियुक्तिकारोऽकारकवादि मतनिराकरणार्थमाह । “ कोवेएई य कयं, कयनासो पंचहा गई न बि॥ देवमणुस्सग याग, जाईसरणा श्याएं च” ॥ ३५ ॥ (कोवेएइत्यादि)। आत्मनोऽकर्तृत्वात्कृतं नास्ति ततश्चाकत को वेदयते । तथा निष्क्रियत्वे वेदनक्रियाऽपि न घटा प्रांचति । अथा ऽकृतमप्यनुनयेत तथा सत्यकृतागमस्तनाशापत्तिः स्यात् । ततश्च एककृतपातकेन सर्व प्राणिगणो दुःखितः स्यात् पुण्येन च सुखी स्यादिति । नचैतदृष्टमिष्टं वा । तथाव्यापि त्वान्नित्यत्वाचात्मनः पंचधा पंचप्रकारा नारक, तिर्यङ्,मनुष्या,मर, मोद, लक्षणागति ने नवेत् । ततश्च नवतां सारख्यानां काषायचीवरधारण,शिरस्तुंडमुंडन दंडधारण, निदानोजित्व,पंचरात्रोपदेशानुसारयमनियमाद्यनुष्टानं । तथा। पंचविंशतितत्त्वज्ञो, यत्र तत्राश्रमे रतः ॥ जटी मुंडी शिखी वापि, मुच्यते नात्र संशयइत्यादि सर्वमपार्थकमा प्नोति । तथा देवमनुष्यादिषु गत्याऽगती न स्यातां सर्वव्यापित्वादात्मनः। तथानित्यत्वा च विस्मरणानावाजातिस्मरणादिका च क्रिया नोपपद्यते । तथा। आदिग्रहणात्प्रक तिः करोति पुरुषनपटुक्तशति नजिक्रिया या समाश्रिता सापि न प्राप्नोति । तस्या अपि क्रियात्वादिति । अथ मुज्ञाप्रतिबिंबोदयन्यायेन नोगइति चेदेतत्तु निरंतराः सुहृदः प्रत्ये प्यति । वाङ्मात्रत्वात् । प्रतिबिंबोदयस्यापि च क्रियाविशेषत्वादेव । तथा नित्ये चावि कारिण्यात्मनि प्रतिबिंबोदयस्यानावाद्यत्किंचिदेतदिति ॥३४॥ ननुच नुजिक्रियामात्रेण प्र
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org