________________
रायधनपतसिंघ बादाउरका जैनागम संग्रह नाग उसरा. ६०७ सता के०) शाश्वता ले (आयड के) आत्माले जेने बहो एवा ए पांचमहानूत जाणवा (पुणएगेएवमादु के०) एक वली एम कहेडे (सतोणनिविणासोके) बतो विद्यमान पदार्थ तेनो विनाश नथी (असतोणविसंनवो के०) अविद्यमान शशशृं गादिकनो उत्पत्तिनो संनव नथी ए कारणे सांख्य दर्शनवालो आत्माने कर्ता नथी मान तो जो यात्मा कर्ता होय तो अति वस्तु उपजावे ते कारणे यात्मा कर्ता नथी.॥२॥
__॥ दीपिका-तं च नूतानां समवायं पृथग्नूतपदोदेशेन जानीयात् । तद्यथा । एथिव्यै का महानूतमित्यादि । एषां कायाकारतया यः समवायः सएकत्वे लक्ष्यते । इत्येतानि पंच महाभूतान्यनिर्मितानि कालेश्वरादिना केनचिदकतानि परेणाऽनिर्मापयितव्यानि थ कृतानि विसापरिणामेन निष्पन्नत्वात् । तथा न घटवकृत्रिमाणि अनादीनि अनि धनानि याद्यंतरहितानि अवंध्यान्यवश्यकार्यकर्तृणि न विद्यते पुरोहितः कार्य प्रतिवर्त यिता येषां तान्यपुरोहितानि स्वतंत्राणि शाश्वतानि नित्यानि यात्मषष्ठानि पंच महाभूता नीत्येकवादुः । सांख्यानामात्मा किंचित्करः । नास्तिकानांतु कायाकारपरिणतानि नूता न्येवानिव्यक्तचैतन्यान्यात्मव्यपदेशं सनंते । तदेवं सांख्यमते सतोविद्यमानस्य प्रधा नादेन स्तिविनाशोऽसतः शशविषाणादेर्नास्ति संनवः । यउक्तं । नासतोजायतेनावो नाजावोजायतेसतइति ॥ २२ ॥
॥ टीका-तंच तेषां समवायं पृथग्नूतपदोद्देशेन जानीयात् । तद्यथा । पृथिव्येका कातिन्यलक्षणा महानूतं । तथापोऽवलणामहानूतं तथा तेजरामोद्योतलक्षणं तथा वायुर्धतिकंपलकणस्तथावगाहदानलकणं सर्वव्याधारनूतमाकाशमित्येवं पृथग्नूतपदो देशेनकायाकारतया यस्तेषां समवायः सएकत्वेपि लयते इत्येतानि पूर्वोक्तानि ए थिव्यादीनि संख्या पादीयमाना संख्यांतरं निवर्तयतीति कृत्वा नन्यूनानि नाप्यधिका नि विश्वव्यापितया महांति त्रिकालनवनाजूतानि । तदेवमेतान्येव पंच महानूतानि प्रक तेर्महान महतोहंकारस्तस्माच्च गणः षोडशकस्तस्मादपि षोडशकात्पंचन्यः पंचनूतानी त्येवं क्रमेण व्यवस्थितान्यपरेण लोकेश्वरादिना केनचिदनिर्मितान्यनिष्पादितानि । तथा परेणानिर्मापयितव्यानि तथा कतानि न केनचित्तानि क्रियते । अधनुरादिवविलसा परिणामेन निष्पन्नत्वात्तथा नघटवकृत्रिमाणि कर्तृकरणव्यापारसाध्यानि ननवंतीत्य थः। तथा परानावतया नोनैव कृतकानि । अपेक्षितपरव्यापारस्वनावनिष्पत्तौ नावः कृतकप्रतिव्यपदिश्यते । तानि च विस्त्रसापरिणामेन निष्पन्नत्वात्कृतकव्यपदेशनांजि न नवंति तथा नाद्यनिधनानि अवंध्यान्यवश्यकार्यकर्तृणि तथा न विद्यते पुरोहितः कार्य
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org