________________
राय धनपतसिंघ बाहाउरका जैनागम संग्रह नाग उसरा. १ वादन्येपीदवाक्कादयः परिगृह्यते । एतदेव दर्शयति । ये चान्ये महर्धिमंतोमहेन्यः को टीश्वरास्ते सर्वेपि पौंडरीकानवंति । तु शब्दस्यानुक्तसमुच्चयार्थत्वात् । येचान्ये विद्याक लापोपेतास्ते पौंडरीकाइति । सांप्रतं देवगतो प्रधानस्य पौडरीकत्वं प्रतिपादयन्नाह । नव एवश्याणमंतर, जोतिसवेमाणियाणि देवाणं ॥ जे तेसिं पवरा खलु, ते होंति पुंडरीया ॥ ए ॥ नवनपतिव्यंतरज्योतिष्कवैमानिकानां चतुर्णा देवनिकायानां मध्ये ये प्रवरा प्रधानाई सामानिकादयस्ते प्रधानाइति कृत्वा पोंडरीकानिधानानवंति । सांप्रतमचित्त इव्याणां यत्प्रधानं तत्पौंमरीकत्वप्रतिपादनायाह । “ कंसाणं दूसाणं, मणिमोत्तियसि लप्पवालमादीणं ॥ जे तेसिं पवरा खलु ते होंति पोमरीया ॥१०॥ कांस्यानां म ध्ये जयघंटादीनि दृष्याणां चीनांशुकादीनि मणीनामिंड्नीलवैदूर्यपद्मरागादीनि रत्नानि मौक्तिकानां यान्यनेकवर्णसंस्थानप्रमाणाधिकानि । तथा शिलानां मध्ये पांमुकंबला दयः शिलास्तीर्थकजन्मानिषेकसिंहासनाधारनूतास्तथा प्रवालानां यानि वर्णादिगुणोपे तान्यादिग्रहणाजात्यचामीकरं तदिकाराश्वानरण विशेषाः परिगृह्यते । तदेवमनंतरोक्ता नि कांस्यादीनि प्रवराणि तानि चित्तौमरीकाण्यनिधीयंतइति । मिश्रव्यौमरीकं तु ती र्थकञ्चकवादयएव प्रधानकटककेयूराद्यलंकारालंकताइति । इव्यपोंडरीकानंतरं देत्र पौंमरीकानिधित्सयाह । “ जाई खेत्ताई खलु, सुहापुनावाई होंति लोगंमि ॥ देवकु रुमादिया, ताई खेत्ताई पवराई” ॥ ११ ॥ (जाइमित्यादि) यानि कानिचिदिह देव कुर्वादीनि गुनानुनावानि देत्राणि तानि प्रवरणानि पौडरीकानिधानानि नवंति । सां प्रत कालपौंडरीकप्रतिपादनायाह । “जीवा नवहितीए, कायक्तिीए य होंतिजे पवरा॥ ते होति पोंमरीया, अवसेसा कंडरीया ॥ १२ ॥ (जीवाश्त्यादि) जीवाः प्राणिनोन वस्थित्या च ये प्रवराः प्रधानास्ते पौंडरीकानवंति शेषास्त्वप्रधानाः कंझरीकाइति । तत्र नवनस्थित्या देवाअनुत्तरोपपातिकाः प्रधानानवंति । तेषां यावन्नवं गुनानुनावत्वात्का यस्थित्या तु मनुष्याः गुनकर्मसमाचाराः सप्ताष्टनवप्रमाणानि मनुष्येषु पूर्वकोट्यायुष्के प्वनुपरिवानंतरनवे त्रिपल्योपमायुष्केषूत्पादमनुनूय ततोदेवेषूत्पद्यतइति कृत्वा ततस्ते काय स्थित्या पौंमरीकानवंत्यवशिष्टास्तु कंडरीकाइति । कालपोंडरीकानंतरं गणनासंस्था नपौंडरीक क्ष्यप्रतिपादनायाह । “ गणणाए र खलु संतगणं चेव होंति चरंसं । ए याई पोमरीगाई होति सेसाइंश्यराइं" ॥ १३ ॥ (गणगाएइत्यादि) गणनया संख्य या पोंमरीकं चिंत्यमानं दशप्रकारस्य गणितस्य मध्ये रकुगणितं प्रधानत्वात्पौंमरीकं । दशप्रकारं तु गणितमिदं । परिकम्मुरकुरासी, ववहारे तह कलासवर य ॥ पुग्गलजावं तावे, घणे य घणवग्ग वग्गेय । एषां संस्थानानां मध्ये समचतुरस्र संस्थानं प्रवर त्वात्पौंमरीकमित्येवमेते ३ अपि पौंमरीके शेषाणि तु परिकादीनि गणितानि न्यग्रो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org