________________
राय धनपतसिंघ बाहाउरका जैनागम संग्रह नाग उसरा. एहए टीका-प्रथमश्रुतस्कंधानंतरं वितीयः समारन्यते । अस्य चायमनिसंबंधः। इहानं तरश्रुतस्कंधे योर्थः समासतोऽनिहितोऽसावेवानेन श्रुतस्कंधेन सोपपत्तिकोव्यासेनानि धीयते । तएव विधयः सुसंगृहीतानवंति येषां समासव्यासाच्यामनिधानमिति । यदि वा पूर्वश्रुतस्कंधोक्तएवार्थोऽनेन दृष्टांत वारेण सुखावगमार्थ प्रतिपाद्यतइत्यनेन संबंधे नायातस्यास्य श्रुतस्कंधस्य संबंधीनि सप्त महाध्ययनानि प्रतिपाद्यते । महांति च ता न्यध्ययनानि च पूर्वश्रुतस्कंधाध्ययनेच्योमहत्वादेतेषामिति । तत्र महबन्दाध्ययनशब्दयो निदेपार्थ नियुक्तिकदाह । णामंतवणा दविए खेत्ते काले तहेव नावेय ॥ एसो खलु म ह तंमि निरकेवो बविहो होंति ॥ १ ॥ (णामंतवणेत्यादि) नामस्थापनाव्यक्षेत्रका लनावात्मकोमहति षडिधोनिदेपोजवत्ति । तत्र नामस्थापने सुझाते इव्यमहदागमतो नोधागमतश्च । आगमतोझाता तत्र चानुपयुक्तः। नोवागमतस्तु शरीरनव्यशरीरव्य तिरिक्त सचित्त मिश्रनेदात्रिधा । तत्रापि सचित्तव्यमहतऔदारिकं शरीरं तत्रौदारिकं योज नसहस्त्रपरिमाणं मत्स्यशरीरं वैकियं तु योजनशतसहस्त्रपरिमाणं । तैजसकार्पणे तु लोका काशप्रमाणे । तदेतदौदारिकवैक्रियतैजसकामणरूपं चतुर्विधं व्यं सचित्तमहदचित्तमहत् समस्तलोकव्याप्यचित्तमहास्कंधः । मिश्रं तु तदेव मत्स्यादिशरीरं देवमहत् लोकाकारां कालमहत्सर्वामानावमहदौदयिकादिनावरूपतया पोढा । तत्रौदयिकोनावः सर्वसंसा रिषु विद्यतइति कृत्वा बव्हाश्रयत्वान्महान् नवति । कालतोप्यसौ त्रिविधः । तद्यथा । अनाद्यपर्यवसितोऽनव्यानामनादिसपर्यवसितोनव्यानां सादिसपर्यवसितोनारकादीनामि ति । दायिकस्त केवलज्ञानदर्शनात्मकः साद्यपर्यवसितत्वात्कालतोमहान् दायोपशमि कोप्याश्रयबदुत्वादनाद्यपर्यवसितत्वाच महानिति । औपशमिकोपि दर्शनचारित्रमोहनी यानुदयतया गुननावत्वेन च महान् नवति । पारिणामिकस्तु समस्तजीवाजीवाश्रयम हत्वान्महानिति । सान्निपातिकोप्याश्रयबदुत्वादेव महानिति नक्तं । महदध्ययनस्यापि नामादिकं षोढानिदेपं दर्शयितुं नियुक्तिकदाह । “ णामंग्वणा दविए खेत्ते का तहेव नावेय ॥ एसो खलु अयणे निरकेवो बबिहो होंति” ॥ ॥ (नामंग्वणेत्यादि) अध्ययनस्य नामादिकः पोढा निक्षेपः । सचान्यत्र न्यदेण प्रतिपादितइति नेह प्रतन्य ते । अत्रच श्रुतस्कंधे सप्त महाध्ययनानि तेषामाद्यमध्ययनं मरीकारख्यं तस्य चोपक मादीनि चत्वार्यनुयोग क्षाराणि प्ररूपणीयानि । तथोपक्रमानुपूर्वी,नाम,प्रमाण,वक्त व्यता,र्थाधिकार, समवतार, जेदात्षोढा । तत्र पूर्वानुपूर्वी प्रथममिदं पश्चानुपूर्व्या स तमगलगतायाः श्रेण्याअन्योन्याच्यासोने विरूपोने सति पंचाशतान्यष्टत्रिंशदधिकानि न वंति नानितु षट् । तत्रापि दायोपशमिके नावे सर्वस्यापि च श्रुतस्य दायोपशमिकत्वा प्रमाणचिंतायां जीवगुणप्रमाणे वक्तव्यतायां सामान्येन सर्वेष्वथ्ययनेषु स्वसमयवक्तव्य
७२
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org