________________
राय धनपतसिंघ बादाउरका जैनागमसंग्रह नाग उसरा. नवति॥॥ अस्योत्तरमाह । (एवमिति ) एवमात्मावैतवादमाश्रिता एके जल्पंति । मंदा जडाः। मंदत्वं चैतेषां युक्ति विकलजीवाऽदैतपदाश्रयणात् । तथाहि । यद्यकएवात्मा स्या तदा एके कृषीवलादय आरंने जीवहिंसात्मके निःश्रिता बासक्ताः स्वयंपापं कृत्वा तीनं नारकादिःखं (निगवत्ति) आषत्वाबदुवचनार्थ एकवचनं । निश्चयेन गति । तएवारं नसक्तानान्ये इत्येतन्न स्यात्। यद्येक एवात्मा स्यात्तदा एकेनाप्यशुने कर्मणि कते सर्वेषां छः खं स्यान्नचैवं दृश्यते । तस्मादेकएवात्मेति न युक्तं ॥ १०॥ .
॥ टीका ॥ सांप्रतमेकात्माऽवैतवादमुद्देशार्थाधिकारप्रदर्शितं पूर्वपदायितुमाह ।(ज हापुढवीत्यादि) दृष्टांतबलेनैवार्थस्वरूपावगतेः पूर्वदृष्टांतोपन्यासः । यथेत्यपदर्शने । च शब्दोऽपिशब्दार्थे । सचनिन्नक्रमएकेश्त्यस्यानंतरं इष्टव्यः। एथिव्येव स्तूपा पृथिव्या वा स्तूपः पृथिवीसंघातावयवी । सबैकोपि यथा नानारूपः सरित्समुश्पर्वतनगरसन्निवेशा द्याधारतया विचित्रो दृश्यते निम्नोन्नतमृतिनरक्तपीतादिनेदेन वा दृश्यते । नच तस्य पृथिवीतत्त्वस्यैतावतानेदेन नेदो नवत्येवमुक्तरीत्या । नोइत्यादिपरामंत्रणं । क स्नोपि लोकश्चेतनाचेतनरूप एकोविज्ञान वर्तते । इदमत्र हृदयं । एकएव ह्यात्मा वि दान ज्ञानपिंडः टथिव्याद्याकारतया नाना दृश्यते नच तस्यात्मनएतावताऽत्मतत्त्व नेदो नवति । तथा चोक्तं । एकएव हि नूतात्मा, नूते जूते व्यवस्थितः ॥ एकधा बहु धा चैव, दृश्यते जलचंवत् ॥ १ ॥ तथा पुरुषएवेदं सर्वं यनूतं यच्च नव्यं ॥ नतामृतत्व स्येशानो यदन्नेनातिरोहति, यदेजति यन्नेजति यदूरे यदंतरस्य सर्वस्य यत्सर्वस्यास्य बा ह्यत इत्यात्मातवादः॥॥ अस्योत्तरदानायाह। (एवमेगे इत्यादि ) एवमित्यनंतरोक्ता स्मातवादोपदर्शनं । एके केचन पुरुषकारणवादिनो जल्पंति प्रतिपादयंति । किंनतास्ते त्याह । मंदा जडाःसम्यक्परिझानविकलाः॥मंदत्वं चैषां युक्तिविकलात्माऽदेतपदासमाश्रय णात्। तथाहि।यद्येकएवात्मा स्यान्नात्मबहुत्वं ततो ये सत्वाःप्राणिनःकृषीवलादय एके केच नधारने प्राण्यपमर्दकारिणि व्यापारे नि:श्रिताबासक्ताः संबक्षा अध्युपपन्नास्ते च संरंन समारंनैः कृत्वोपादाय स्वयमात्मना पापमशुनप्रतिरूपमसातोदयफलं ती मुःखं तदनुन वस्थानं वा नरकादिकं नियन्तीति । धार्षत्वाबदुवचनार्थ एकवचनमकारि । ततश्चायमों निश्चयेन यचंत्यवश्यतया गचंति प्राप्नुवंति तएवारंनासक्ता नान्यइत्येतन्न स्यादपित्वे केनापि अशुने कर्मणि कते सर्वेषां गुनानुष्टायिनामपि तीव्रःखानिसंबंधः स्यादेकत्वा दात्मनइति । नचैतदेवं दृश्यते । तथाहि ।यएव कश्चिदसमंजसकारी सएव लोके तदनुरू पाविडंबनाः समनुनवन्नुपलन्यते नान्यति । तथा सर्वगतत्वे यात्मनो बंधमोदाद्यनाव स्तथा प्रतिपाद्यप्रतिपादकविवेकानावाबास्त्रप्रणयनानावश्च स्यादिति । एतदर्थसंवादित्वा प्राक्तन्येव नियुक्तिकजायात्र व्याख्यायते । तद्यथा । पंचानां प्रथिव्यादीनां नूतानामेकत्र
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org